Proactief

Proactief zijn betekent vooruitzien, anticiperen, je voorbereiden, initiatief nemen en regie voeren. Leiderschapsauteur Stephen Covey gaf proactiviteit daarnaast de diepere betekenis van verantwoordelijkheid nemen voor:

• je eigen houding en gedrag;
• hoe je reageert op prikkels.

Proactief zijn wil volgens Covey zeggen:

• je denkt en handelt vanuit je zorgvuldig en bewust gekozen waarden, principes en doelen; in plaats van impulsen, stemmingen, gevoelens en omstandigheden;
• je neemt verantwoordelijkheid voor je respons op een prikkel;
• je bent betrouwbaar, je houdt je aan je toezeggingen;
• je probeert altijd een positieve invloed uit te oefenen op je omgeving.

Een proactieve professional kan zichzelf aanzetten tot actie, terwijl een reactieve persoon afhankelijk is van anderen om hem in beweging te zetten.

Proactiviteit wordt veel genoemd in zowel vacatureteksten als sollicitatiebrieven. Het is een belangrijke persoonlijke kwaliteit of soft skill op het werk.

Vooruitkijken en anticiperen op ontwikkelingen

Iemand die proactief is blikt vooruit op ontwikkelingen die hij ziet aankomen. Hij is vooruitdenkend en houdt rekening met wat hij in redelijkheid kan verwachten. Hij heeft visie, een duidelijk beeld van wat hij wil dat er in de toekomst gaat gebeuren. Hij neemt verantwoordelijkheid en voert regie over toekomstgerichte acties van zichzelf en zijn team, door vooruit te denken en doelgerichte initiatieven te nemen. Zijn basishouding is niet zozeer reagerend, maar vooral anticiperend, initiërend en ondernemend.

Dit is een belangrijke vaardigheid voor professionals die zich bezighouden met strategie en beleid. Voorbeelden van beroepen waarin je moet kunnen vooruitdenken:

• Manager
• Beleidsmedewerker
• Marketingmanager

Maar ook in andere functies kun je je carrièrekansen vergroten door te laten zien dat jij op ontwikkelingen anticipeert en een regierol aankunt.

Voorbeelden van vooruitziend gedrag

• Als teamleider van een software-ontwikkelteam weet je hoe het werkt: als een nieuwe versie van het product klaar is, dan volgt er voor de ontwikkelaars een rustige tijd, de stilte voor de storm. De storm is de stortvloed aan meldingen van fouten en problemen die volgt wanneer de klanten of gebruikers een tijd later met de software aan de slag gaan. Je geeft je mensen even wat vakantiedagen en rust. Vervolgens gebruik je de rustige periode om het volgende product of de volgende versie te ontwerpen en aan kwaliteitsverbetering te doen; het diepere denkwerk. Ook is dit de tijd om de teamleden nieuwe dingen te laten leren en nieuwe tools in gebruik te nemen. Jij hebt vooruitgedacht: als de storm komt, is je team er klaar voor.
• Als je voorziet dat het minder goed gaat met je werkgever en dat je baan op de tocht komt te staan, dan ga jij je vast oriënteren op een volgende stap in je carrière. Je gaat op zoek naar een geweldige werkgever waar je graag zou willen werken. Je wacht niet op een passende vacature, maar je zoekt een nieuw netwerkcontact of stuurt een open sollicitatie. 
  

Wat is de betekenis van proactiviteit?

Proactief zijn betekent per definitie dat je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen houding, gedrag en reacties. Een proactieve levenshouding brengt verschillende voordelen met zich mee.

Zelfvertrouwen

Als je proactief bent, dan onderneem je actie vanuit je eigen doelen, behoeften en keuzes, in plaats van te reageren op omstandigheden en gebeurtenissen. Daardoor ervaar je meer controle over je leven, voel je je sterker en heb je meer zelfvertrouwen.

Ontwikkeling en vooruitgang

Een proactieve houding gaat gepaard met een growth mindset: de overtuiging dat je beter kunt worden in bijna alles, door je er genoeg voor in te spannen en door te zetten. Je bent verantwoordelijk voor je eigen ontwikkeling en leerprocessen. Hierdoor zul je nieuwe ervaringen opdoen, groeien en carrière maken.

Omgaan met tegenslag en onzekerheid

Proactieve mensen zijn vaak veerkrachtig en goed in staat om vlot te reageren op veranderende omstandigheden. Ze kunnen omgaan met tegenslagen en uitdagingen, in plaats van zich te laten ontmoedigen door moeilijkheden. Ze zijn vaak goed in het nemen van beslissingen, ook als er onzekerheid is.

Problemen voorkomen

Een proactief persoon denkt na over de hindernissen die op zijn pad kunnen komen. Hij bereidt zich erop voor en neemt preventieve maatregelen om problemen te voorkomen. Daardoor zullen proactieve mensen minder ernstige problemen tegenkomen in hun leven (dat geldt natuurlijk niet voor problemen waar je niets aan kunt doen, zoals ongelukken, ziekte of de dood).

Minder stress

Proactieve mensen hebben meer controle over hun leven, zijn beter voorbereid, zijn goed georganiseerd en ervaren daardoor minder spanning en stress. Ze zijn rustig en hebben overzicht over de situatie. Ze nemen de tijd om hun volgende stap te kiezen. Ze zijn de regisseur van hun eigen leven en kunnen effectief werken onder druk.

Tegenovergestelde: reactief gedrag

Reactief gedrag betekent: afwachten en reageren op een prikkel of de situatie die zich aandient. Reactieve mensen laten zich leiden door:

"De proactieve benadering van een fout is om deze onmiddellijk te erkennen, te corrigeren en ervan te leren."

- Dr. Stephen R. Covey

• hun stemming en gevoelens ("ik heb er geen zin in");
• prikkels uit de omgeving;
• de omstandigheden waar ze zich in bevinden.

Voorbeeld: een reactieve medewerker onderneemt zelf niets als er wat aan de hand is en wacht op een opdracht van zijn leidinggevende.

Neem verantwoordelijkheid voor je respons op een prikkel

We zijn geneigd direct en automatisch te reageren op een prikkel. We reageren bijvoorbeeld geërgerd of defensief als iemand ons een verwijt maakt. Covey stelt dat een belangrijk onderdeel van proactiviteit is om je reactie bewust te kiezen. Hij adviseert:

• Pauzeer even voor je reageert;
• Kies bewust je respons. Gebruik daarbij de menselijke gaven:
  • zelfbewustzijn
  • verbeeldingskracht
  • geweten
  • wilskracht

Dezelfde benadering komt terug in de aanpak van slechte gewoontes. Als je besloten hebt een slechte gewoonte af te leren, en je voelt de betreffende behoefte opkomen, pauzeer dan even. Denk aan je voornemens en kies een alternatief voor het ongewenste gedrag.

Voorbeeld: je wilt afvallen en hebt besloten geen koekjes meer te eten. Als je trek krijgt in een koekje of je krijgt er een aangeboden, sta er dan even bij stil, bedenk hoe weinig voedingswaarde een koekje heeft en zoek iets gezonds om te eten. 

In de pauze tussen prikkel en respons heb je de vrijheid en kracht om je gedrag te veranderen. 

Cirkels van invloed en betrokkenheid

De cirkel van betrokkenheid omvat alle zorgen die je in je werk en leven hebt, waaronder gezondheid, familie en vrienden, financiën, de economie, het milieu et cetera. Alles wat je in de cirkel opneemt is een zorg en is belangrijk voor je. Je houdt je niet of nauwelijks bezig met de dingen buiten de cirkel.

Helaas heb je geen invloed op sommige dingen in je cirkel van betrokkenheid. Je kunt je bijvoorbeeld zorgen maken om de economie, maar je kunt er niets aan doen. Daarom is het belangrijk om je cirkel van invloed af te bakenen binnen je cirkel van betrokkenheid. Die omvat uitsluitend de dingen waar je iets aan kan doen.

Proactieve mensen richten hun inspanningen op hun ‘Cirkel van invloed.’ Ze houden zich bezig met die dingen waar ze iets aan kunnen doen. Reactieve mensen houden zich bezig met hun bredere cirkel van betrokkenheid. Wanneer je handelt in je cirkel van invloed zul je minder stress ervaren, omdat je de gang van zaken kunt veranderen en beïnvloeden.

God schenk me

kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen,

moed om te veranderen wat ik wel kan veranderen en

wijsheid om het verschil hiertussen te zien.

- Gebed om kalmte

Waar heb je invloed op?

• Je eigen gedachten en overtuigingen; wat je denkt
  
• Je eigen werk; wat je doet
• Wat je zegt
  
• Je gevoelens en humeur
• De initiatieven die je neemt
  
• Hoe je reageert op dingen die gebeuren

Waar heb je geen invloed op?

• Wat anderen denken, zeggen of doen
  
• Het wereldnieuws
• Het weer
• De economie

Als je proactief bent dan kijk je naar de weersverwachting en neem je passende kleding of een paraplu mee. Maar je moppert niet op het weer en laat je stemming niet door het weer bepalen. Van wandelen in de regen kun je ook genieten. Jij bent het zonnetje in huis. Of zoals Covey het zei: je brengt je eigen weer mee.

Gebruik proactieve taal

Let op hoe je denkt en je uitdrukt. Proactieve formuleringen zijn bijvoorbeeld:

• Ik wil ...
  
• Ik kies voor ...
• Ik geef de voorkeur aan ...
• Laten we het eens anders bekijken ...
• Nee dank je, dat wil ik niet
• Ik streef naar ...
• Ik geef nu prioriteit aan ...
  
• Dat zal ik doen ...

Reactieve formuleringen zijn:

• Ik moet ...
• Zo ben ik nu eenmaal
• Als ik maar ...
• Ik kan er niks aan doen
• Het is wat het is
• Daar heb ik geen tijd voor
• We moeten het ermee doen
  

Wat kenmerkt een proactieve medewerker?

Een proactieve medewerker is iemand die initiatief neemt om problemen te onderkennen en actie te ondernemen zonder opdracht van een leidinggevende. Hij anticipeert op werk dat op hem af komt, hij bereidt zich erop voor en rondt andere taken eerder af. Proactieve werknemers vragen zich af wat ze kunnen doen om efficiënter te werken en problemen te voorkomen.

Kwaliteiten van proactieve professionals

Proactieve professionals zijn:

• Goed georganiseerd: proactieve mensen plannen en organiseren hun werk, letten op hun verantwoordelijkheden en doen aan time management. Ze hebben graag controle over hun werk en hebben de touwtjes in handen.
  
• Kalm en rationeel: ze denken vooruit, maar zijn ook flexibel en passen zich makkelijk aan als zich iets onverwachts voordoet. Ze weten: ik kan mijn acties beheersen, maar niet de gevolgen ervan en de gebeurtenissen die zich aandienen.
• Wilskrachtig: ze hebben het vermogen om hun aandacht, emoties en verlangens te beheersen. Ze kunnen vastberaden doen wat nodig is om hun doel te bereiken, ook als ze daar even geen zin in hebben. Ze kunnen zich er met kracht van wil toe zetten om aan een vervelende klus te beginnen, aan de slag te gaan en door te zetten. Ofwel: ze hebben het vermogen om dat wat ze willen daadwerkelijk uit te voeren.
• Zelfdiscipline: ze houden zich vastbesloten aan hun eigen regels en zeggen nee tegen verleidingen.
  
• Oplossingsgericht: ze denken vooruit, voorzien problemen en zijn erop voorbereid. Ze zijn probleemoplossend, vindingrijk en actiegericht. Ze zijn voortvarend en zitten niet bij de pakken neer als ze een hindernis tegenkomen. Ze zijn zelfredzaam en volharden tot ze het obstakel hebben overwonnen.
  
• Ondernemend: ze blijven niet stilzitten, maar zijn ertoe geneigd actie te ondernemen. Ze gaan daadkrachtig en doortastend aan de slag als er iets moet gebeuren.
  
• Betrokken: ze zijn bevlogen, voelen zich verbonden met de organisatie en het werk dat ze daarin doen. Ze zijn loyaal aan hun werkgever, hebben wat je noemt ‘hart voor de zaak’ en spannen zich in om de organisatiedoelen te verwezenlijken.
• Doorzetters: ze nemen vastberaden en gemotiveerd actie om hun doelen te bereiken.
• Autonoom en zelfgedreven: ze streven vanuit zelfmotivatie doelen of taken na zonder externe aansturing of supervisie nodig te hebben. Ze zijn als zelfstarter intrinsiek gemotiveerd, bedenken zelf wat er gedaan moet worden en ondernemen actie zonder te wachten tot een leidinggevende hen vertelt wat ze moeten doen.

Vaardigheden van proactieve professionals

Voorbeelden van proactief gedrag

• Als je manager informatie van je vraagt, dan onderzoek je welke betekenis die informatie voor haar heeft. Je verzamelt en analyseert de gegevens, en geeft er onderbouwd advies bij. Zo win je vertrouwen van je leidinggevende en groeit je cirkel van invloed.
• Je gaat op zoek naar mogelijkheden voor professionele ontwikkeling om je kennis en vaardigheden uit te breiden. Je presenteert een voorstel voor een opleiding of training aan je leidinggevende in het functioneringsgesprek.
• Je zorgt goed voor jezelf. Je eet gezond (ondanks het overaanbod van junkfood), gaat regelmatig hardlopen of fietsen (ook als het slecht weer is) en slaapt voldoende (ook als je het druk hebt).
• Je vraagt feedback van een docent, collega of leidinggevende, accepteert het vriendelijk en gebruikt het om je prestaties te verbeteren en jezelf verder te ontwikkelen.
• Als je vastloopt in je studie of werk, dan vraag je advies aan de docent of bij een ervaren collega. Dat is veel beter dan doormodderen, slecht werk afleveren en later aankloppen als je hulp nodig hebt om de problemen op te lossen.
• Je neemt initiatief om nieuwe zakelijke kansen of groeikansen te signaleren.
• Als je op zoek bent naar een nieuwe baan, ga je zelf zoeken naar een fantastische werkgever waarbij je je thuis voelt. Je zoekt contact met het bedrijf en gaat in gesprek. Zo kun je veel meer sturen waar je gaat werken dan wanneer je reactief grasduint in vacatures.
• Je onderzoekt de werkgever voordat je solliciteert. Je kijkt daarbij verder dan de vacaturetekst. Je zoekt nieuwsberichten over het bedrijf en verdiept je in ontwikkelingen in de branche. Je komt goed voorbereid en zelfverzekerd naar het sollicitatiegesprek en kunt het verloop van het gesprek beïnvloeden met de voorkennis die je hebt.
• Je werkt efficiënt en doelgericht: je maakt dagelijks een lijstje met de belangrijkste taken die je wilt voltooien. Je focust je volledig op die taken en laat je niet te veel afleiden door e-mails, telefoontjes en andere prikkels.
• Preventie en mitigatie: als je moeilijkheden ziet aankomen dan neem je vast maatregelen om problemen te voorkomen of de schade te beperken en je begint met zoeken naar een oplossing.
  
• Je onderneemt activiteiten die goed staan op je cv, of verdiept je in zaken die buiten je directe werkverantwoordelijkheid liggen. Daarmee toon je initiatief en betrokkenheid bij je studie of werk. Ook gaan er nieuwe deuren voor je open doordat je nieuwe dingen leert en nieuwe mensen ontmoet.
• Je komt meestal vroeg op het werk. Dan is het nog rustig en kun je je concentreren op je belangrijkste taken. Je laat zien dat je je werk waardeert en dat je punctueel en betrouwbaar bent.

Hoe kun je een proactieve houding ontwikkelen?

Werk altijd met een doel voor ogen, zowel in je studie, werk als in je dagelijks leven. Deel je doelen met je leidinggevende of collega's om verwachtingen te wekken die je ook gaat waarmaken. Plan en organiseer je werk. Neem projecten of taken op in je agenda en stel herinneringen in om ervoor te zorgen dat je er tijdig aan begint. Focus op je belangrijkste taken. Bewaak je voortgang en voorkom dat je overbelast of gestrest raakt. Beloon jezelf als je een doel behaalt en ga rustig verder met de volgende stap.

Analyseer je studie of werk. Bedenk wanneer het druk is en wanneer je tijd hebt om je kennis en vaardigheden uit te breiden (habit 7 volgens Covey: 'sharpen the saw').

Stephen Covey adviseert om jezelf 30 dagen lang te trainen door in elke situatie en bij elke prikkel even te pauzeren en welbewust je respons te kiezen. Reageer rationeel, vriendelijk en constructief bij problemen of conflicten. Reflecteer achteraf op reactief gedrag en leer ervan.

Affirmaties om proactiever te worden

Train affirmaties om een proactieve houding aan te nemen. Dit zijn oprecht gemeende positieve gedachten of bekrachtigende beweringen over jezelf. Door deze regelmatig te bevestigen en herhalen beïnvloed je je brein in positieve richting en vergroot je je zelfvertrouwen. Voorbeelden:

• Ik steek vaak als eerste mijn hand op
  
• Ik kijk vooruit en neem initiatieven om kansen waar te nemen en problemen te voorkomen
  
• Ik handel vanuit mijn waarden en principes
• Ik kom mijn beloftes na
• Ik weet wat ik wil en wat me te doen staat
  
• Ik zie elke hindernis als een kans om van te leren en te groeien
• Ik tel tot 10 voor ik reageer
• Ik maak me geen zorgen
• Ik focus me volledig op de ene taak die voor me ligt
  

Proactiviteit als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie proactiviteit staat op een enkele lijst met algemene competenties.

Gerelateerde competenties en kwaliteiten

• Initiatief: proactiviteit is meer dan initiatief nemen. Initiatief nemen is iets in gang zetten, proactief zijn wil ook zeggen verantwoordelijkheid nemen voor het voltooien van de activiteit tot aan het doel of eindresultaat.
• Anticiperen: je voorbereiden op dingen die komen gaan.
• Discipline: de belangrijkste discipline is om niet automatisch te reageren op een prikkel, maar bewust je respons te kiezen.
• Visie: je kijkt vooruit en voorziet omstandigheden, kansen en problemen in de toekomst.
• Growth-mindset: de overtuiging dat je beter kunt worden in bijna alles, mits je je maar genoeg inspant, concentreert en volhoudt.
• Veerkracht: je kunt goed herstellen van tegenslag, opkrabbelen en doorzetten bij onverwachte problemen.
  

Proactief netwerken

Als je proactief bent, dan probeer je altijd een positieve invloed uit te oefenen op je omgeving. Dat geldt ook voor je netwerk. Benader een netwerkcontact eens als je een interessante kans voor hem ziet, in plaats van wanneer je iets van hem nodig hebt.

Als je zelf een probleem hebt (je raakt bijvoorbeeld zonder werk), vraag netwerkcontacten dan om advies (Ken je iemand die in mij geïnteresseerd zou zijn? Wat zou jij doen in mijn situatie?), niet om een oplossing (Heb je werk voor me?). Daarmee neem je verantwoordelijkheid voor je eigen situatie, je verwacht niet van anderen dat ze jouw problemen oplossen.

Als je je netwerk wilt versterken of activeren, ga er dan eens goed voor zitten. Denk aan elk van je netwerkcontacten en bedenk iets dat die persoon zal waarderen. Dat kan een mailtje of telefoontje zijn, een interessante kans of tip, maar soms ook een verzoek om advies. Sommige mensen waarderen het als je hen advies vraagt, daarmee laat je blijken dat je hun kennis en denkvermogen respecteert.

Als je iets belooft aan iemand in je netwerk, werk daar dan ook echt aan, houd de ander op de hoogte en kom je belofte na.

Proactieve teamrollen

In het model van de teamrollen van Belbin hebben 4 van de 9 teamrollen een proactief karakter:

Hoe kun je proactiviteit aantonen bij een sollicitatie?

Stel je solliciteert op de functie van supportmedewerker bij een bedrijf in de sector Techniek. ‘Proactiviteit’ is één van de functie-eisen. Je weet precies wat ze ermee bedoelen, want support betekent vaak reageren op problemen, vragen en klachten van klanten.

Bij een vorige werkgever heb je een onderdeel met veelgestelde vragen op de website ingericht, zodat klanten het antwoord op hun vraag vaak zelf kunnen vinden. Ook heb je in samenwerking met technici een statuspagina gemaakt, waar het bedrijf actuele informatie over een storing geeft. Zo zien klanten dat de storing al bekend is en zullen ze minder bellen en mailen om een melding te doen of naar de status te vragen.

Dit verwerk je in je sollicitatiebrief en je zorgt ervoor dat je tijdens je sollicitatiegesprek een aantal voorbeelden volgens de STARR-methode paraat hebt.

Daarnaast bedenk je een aantal slimme vragen om in het gesprek te stellen, dat is een teken van initiatief en proactiviteit in het sollicitatiegesprek zelf.

Proactieve mensen kijken vooruit, stellen zich doelen en werken actief aan de realisatie ervan. Zorg er dus voor dat je wat kunt vertellen over je persoonlijke visie en je carrièredoelen.

Belang van proactiviteit voor leiderschap

Leiderschap is het vermogen om individuen of groepen te inspireren tot een gedeelde visie, en ze daarmee te leiden en beïnvloeden in de richting van een gemeenschappelijk doel. Proactiviteit draagt op verschillende manieren bij aan de effectiviteit van leiderschap.

Als proactieve leider zie je obstakels op het pad van een team, nog voordat anderen zich daarvan bewust zijn. Je anticipeert en neemt het initiatief tot maatregelen om problemen te voorkomen of de impact ervan te minimaliseren. Met deze leiderschapskwaliteiten bespaar je niet alleen tijd en middelen, maar verbeter je ook de teamprestaties en help je het team of de organisatie vooruit.

Daarnaast ben je in staat om kansen waar te nemen en positieve verandering te stimuleren. Je ziet mogelijkheden voor groei en verbetering en zet het team aan tot acties om deze te benutten. Daarmee bevorder je innovaties waarmee het team beter functioneert, betere resultaten levert of efficiënter werkt.

Je draagt actief bij aan effectieve communicatie en samenwerking binnen het team. Door proactief te zijn, kun je als leider discussies initiëren, duidelijke verwachtingen stellen en tijdig feedback geven. Met deze proactieve communicatiestijl bevorder je transparantie, bouw je vertrouwen op en stimuleer je teamleden om verantwoordelijkheid te nemen. Dit zijn essentiële kwaliteiten voor het opbouwen van een hecht en goed presterend team.

Proactiviteit helpt bij het opbouwen van sterke relaties en het bevorderen van een positieve werkomgeving. Een proactieve leider probeert de behoeften, zorgen en wensen van teamleden te begrijpen en aan te pakken. Door actief te luisteren en de juiste acties te ondernemen, kan een proactieve leider de groei en ontwikkeling van individuen ondersteunen, teamwerk en samenwerking bevorderen en een cultuur van vertrouwen en wederzijds respect creëren.

Proactieve organisatie

Proactiviteit kan op verschillende niveaus binnen een organisatie worden waargenomen:

• individuele medewerker
• team of afdeling
• organisatie als geheel
  

In het algemeen is proactiviteit op verschillende niveaus in een organisatie essentieel voor het stimuleren van groei, het bevorderen van innovatie en het behouden van een voorsprong op de concurrentie. Het stelt de organisatie als geheel in staat om te anticiperen en effectief te reageren op uitdagingen en kansen, wat leidt tot betere prestaties en succes op lange termijn.

Individueel niveau

Op individueel niveau - ofwel operationeel niveau - betekent proactiviteit persoonlijke verantwoordelijkheid nemen voor de eigen taken en doelen die je als medewerker in de organisatie hebt. Je identificeert mogelijkheden voor verbetering, stelt innovatieve ideeën voor en zoekt actief naar manieren om waarde toe te voegen aan de organisatie. Proactieve personen nemen het initiatief om verder te gaan dan hun toegewezen verantwoordelijkheden en zoeken voortdurend naar manieren om hun eigen prestaties te verbeteren en bij te dragen aan het succes van de organisatie.

Team- of afdelingsniveau

Op team- of afdelingsniveau - ofwel tactisch niveau - houdt proactiviteit samenwerking in tussen teamleden om gemeenschappelijke doelen te bereiken. Het betekent actief deelnemen aan discussies, ideeën aandragen en het initiatief nemen om problemen op te lossen. Proactieve teams anticiperen op uitdagingen en plannen vooruit om ze te overwinnen, zodat de werkprocessen soepel en efficiënt verlopen. Ze zoeken ook actief naar feedback en leren en verbeteren hun processen voortdurend om de productiviteit en effectiviteit te maximaliseren.

Op organisatieniveau

Op organisatieniveau - ofwel strategisch niveau - verwijst proactiviteit naar het vermogen van de organisatie als geheel om zich aan te passen aan veranderingen, kansen te grijpen en de concurrentie voor te blijven. Proactieve organisaties hebben een cultuur die innovatie en het nemen van risico's aanmoedigt en beloont. Ze investeren in onderzoek en ontwikkeling, blijven op de hoogte van markttrends en verkennen voortdurend nieuwe wegen voor groei. Proactieve organisaties koesteren ook een leeromgeving die werknemers aanmoedigt om hun vaardigheden en kennis voortdurend te ontwikkelen, zodat ze effectief kunnen reageren op veranderingen in de omgeving.

Wetenschappelijk onderzoek naar proactiviteit op de werkvloer

Maryna Sharygina-Rusthoven onderzocht het belang van context voor proactief gedrag. Zij promoveerde daarop in 2019 aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Zij schreef in de conclusie van haar proefschrift over proactief gedrag van werknemers:

Leidinggevenden staan toch niet altijd open voor dergelijk gedrag van hun medewerkers. Voice [medewerkers die zich mondig uitspreken RP] daagt immers de ‘normale’ gang van zaken uit en kan door de leidinggevende als kritiek worden beschouwd.

Het is dus zaak geen problemen en kritiek neer te leggen bij je leidinggevende. Hoe moet het dan wel? In een interview in de Volkskrant zei de onderzoeker:

Het allerbelangrijkste is dat werknemers niet alleen aanstippen wat er misgaat, maar ook met oplossingen komen. ‘Zorg ervoor dat je goed hebt nagedacht over wat je wilt, verzamel van tevoren informatie en bereid het voor als een verkooppitch. Anders verspil je je eigen tijd en die van je werkgever.

Spelling

"Pro actief" is een spelfout. Samenstellingen worden aaneen geschreven. Het woord mag wel geschreven worden als pro-actief, met een koppelstreepje. Maar daarmee zeg je eigenlijk dat je voorstander bent van 'actief', wat een beetje raar is.

Aanbevolen video

• 7 Habits of Highly Effective People - Habit 1: Be Proactive - Presentatie door Stephen Covey (Engelstalig)
  

Aanbevolen website

Bronnen

• The 7 Habits of Highly Effective People (in het Nederlands vertaald als De Zeven Eigenschappen Van Effectief Leiderschap), Stephen R. Covey. Hoofdstuk 1: Wees Proactief. In deze bestseller stelt de in 2012 overleden Amerikaanse leiderschapsauteur Stephen Covey dat een proactieve houding het fundament is voor het ontwikkelen van de andere zes eigenschappen van sterke leiders die hij in zijn boek beschrijft.
• Ben jij een werknemer die proactief handelt? Dan zoeken we jou! (Maar je moet wel je mond houden), Madelon Meester in de Volkskrant van 24 december 2019.
  
• 13 Examples Of Being Proactive (For Students And Workplaces), Chris Drew, HelpfulProfessor.com,
  
• How To Be a Proactive Worker in 6 Steps en The Importance of Being Proactive, Indeed.com.
• Staat er een streepje in proactief? - Onze Taal