Ambitieus

Ambitie is het streven om iets tot stand te brengen, of om een hogere functie, meer macht of verantwoordelijkheid, een hoger salaris of een ander carrièredoel te bereiken. Er bestaat waarschijnlijk geen woord dat méér gebruikt wordt in vacatureteksten dan het woord ambitieus. Wat zoeken bedrijven precies, die zo naarstig op zoek zijn naar ambitieuze werknemers?

'Ambitieuze bladenmaker gezocht', 'Verkoper met ambitie gevraagd', 'Welke ambitieuze durfal komt ons team versterken?'. Misschien gaat je hart sneller kloppen en denk je 'I'm their man' (of 'woman'). Of zinkt de moed je bijna in schoenen bij het lezen van dit soort vacatures? Wellicht vraag je je af of jij wel zo'n hoog ambitieniveau hebt.

Wat betekent ambitie?

Ambitieuze of ambitievolle mensen:

• Stellen zichzelf een duidelijk carrièredoel. Een uitdagend doel, een stap in hun carrière waarvoor ze moeite moeten doen en buiten de grenzen van hun comfortzone moeten gaan. Een ambitieuze persoon legt de lat voor zichzelf dus hoog en is in staat met enthousiasme lang en hard te werken. Hij heeft een sterke focus en een grote intrinsieke motivatie.
• Zijn vasthoudend op zoek naar groei en vooruitgang: hogerop, een betere positie, doorgroeien naar leidinggevende functies, meer leren, zich ontwikkelen, meer verdienen.
• Houden niet van stilzitten en zijn harde werkers. Ze zijn ijverig en stellen zich tot doel uitmuntende resultaten te bereiken.
• Nemen verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van hun werk, met oog voor de belangen van de organisatie. Ze zullen door hun opvallende inzet sneller voor promotie in aanmerking komen.
  
• Willen succes hebben in hun loopbaan; hun talent tot gelding brengen; resultaten bereiken die worden gezien en gewaardeerd.
• Zijn gedreven (hebben 'drive') en jagen hun dromen en passies na.
  
• Zijn vastberaden om een uitmuntende professional te worden in hun vakgebied. Ze investeren in vakmanschap, maar ook in hun soft skills.
  
• Zijn gemotiveerd om te presteren en hun persoonlijke kwaliteiten tot uitdrukking te brengen in hun werk.
• Zijn zelfverzekerd en hebben veel zelfvertrouwen.
  
• Zijn eerzuchtig en verwachten erkenning voor hun ijver en kunde. Ze doen moeite om die erkenning ook echt te verkrijgen.
  
• Zijn vernieuwend. Ze houden de dingen niet graag bij het oude. Ze zijn vindingrijk en zoeken naar nieuwe wegen om de gestelde doelen te bereiken: gaten in de markt, nieuwe doelgroepen, een innovatie of productvernieuwing. Dat brengt soms risico's met zich mee, maar een ambitieuze persoon redeneert: 'niet geschoten is altijd mis'.
• Zijn altijd bezig met zelfverbetering en streven ernaar zichzelf verder te ontwikkelen.
  

Waarom willen organisaties zo graag ambitieuze mensen in dienst? Wat is de betekenis van ambitie voor de werkgever? Werkgevers zijn op zoek naar mensen die niet zozeer eigen doelen ambiëren, maar de doelen van de organisatie. Ze willen strevers in dienst die meeschrijven aan het ambitieverhaal van het bedrijf en die zich inzetten om het vernieuwender, winstgevender en succesvoller te maken.

Beroepen waarin je ambitieus moet zijn

Als je de vacatureteksten moet geloven, wordt zelfs van de portier soms nog verlangd dat hij ambitieus is. Die teksten moet je dus met een korrel zout nemen. Organisaties profileren zich graag als ambitieus en vernieuwend, uit angst dat ze een stoffig of ouwelijk imago hebben. Het is dus zaak om de vacaturetekst goed te lezen, en je af te vragen of ze werkelijk een ambitieus iemand zoeken. Want als jij echt ambitieus bent, dan pas je niet bij een organisatie die eigenlijk bezig is zijn stoffige imago weg te poetsen. Tenzij je werkelijk een doorzetter bent.

Doorgaans is ambitie met name vereist in functies waarbij veranderingen, targets en vernieuwingen een rol spelen. Hoe die eruitzien en hoe slagvaardig je daarin kunt zijn, verschilt per organisatie. Het is zaak tijdens het sollicitatiegesprek door te vragen naar de ambities van de organisatie zelf en naar de ruimte die er is om ambitieuze doelen daadwerkelijk te verwezenlijken. Vraag bijvoorbeeld of er budget en projectmedewerkers beschikbaar zijn voor vernieuwingsprojecten. Zo niet, dan is de kans groot dat de organisatie wel ambitieus is in woorden, maar niet in daden.

Voorbeelden van beroepen waarbij ambitie belangrijk is:

• Verandermanager
• Projectmanager
• Accountmanager
• Verkoper
• Trainer bedrijfsopleidingen
• Adviseur/consultant
• en verder alle functies waarin je geacht wordt ambitieuze doelen te stellen en waar te maken.

Ambitie om hogerop te komen

Veel mensen hebben in hun huidige functie de ambitie om hogerop te komen. Echte carrièretijgers dus. De ambitie om hogerop te komen vraagt enige inspanning:

• Doe kritisch zelfonderzoek om te weten waar je goed in bent en waar je jezelf nog verder in moet ontwikkelen. Zo doe je zelfkennis op van je goede eigenschappen en sterke punten.
  
• Bepaal waar je over vijf jaar wilt zijn op je carrièrepad. Zo stel je jezelf een duidelijk carrièredoel.
• Werk aan een profiel waarmee je je kansen vergroot.
• Zorg er binnen je huidige functie voor dat je opvalt en kans maakt op promotie.
• Vrouwen hebben vaak meer moeite met carrière maken dan mannen. Voor hen geldt: wees een snelle meid en benut je vrouwelijke kwaliteiten. Investeer bovendien in de erkenning van je talenten.

Voorbeelden van ambities

• Mijn persoonlijke carrièredoel voor de komende jaren is artikelen te schrijven die in de top-10 van de zoekresultaten komen.
  

Je ambities waarmaken

Ambitieus zijn is één ding, maar je eerzucht waarmaken is minstens zo belangrijk. Met een Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) werk je je carrièredoelen uit tot een concreet en uitvoerbaar plan voor je verdere ontwikkeling.

Ambitieus als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie ambitieus (of: ambitie) staat op menige lijst met algemene competenties.

Welke competenties komen erbij kijken?

Om ambitieus te zijn heb je de volgende ondersteunende competenties nodig:

• Doelgerichtheid. Een ambitieus persoon stelt zichzelf ambitieuze doelen, dat wil zeggen: doelen die wel haalbaar zijn, maar waar hard voor gewerkt moet worden. De beste doelen zijn SMART-doelen: ze zijn specifiek, meetbaar, realistisch en tijdgebonden. Een ambitieus persoon doet alle moeite om zijn doelen op al deze punten te halen (en het lukt hem meestal ook).
• Resultaatgerichtheid. Dat het de ambitieuze persoon lukt om de doelen te halen, komt omdat hij meestal ook resultaatgericht is. Hij houdt het doel voor ogen en stevent daarop af. Hij laat zich niet afleiden door obstakels en problemen, en als die er zijn, weet hij deze adequaat op te lossen.
• Ondernemend. Een ambitieuze professional weet van wanten en durft aan te pakken.
• Prestatiemotivatie is de innerlijke wil om goed te presteren; om doelen te behalen en succesvol te zijn. Je kunt deze motivatie bij jezelf en bij anderen ontwikkelen.
  
• Innovativiteit. Een ambitieus persoon ziet kansen en weet die te grijpen. Hij leunt niet achterover tot zich een kans voordoet, maar gaat daar actief naar op zoek.
• Durf. Wie ambitieus is, heeft een portie lef nodig. Ambitieuze doelen bereik je nu eenmaal alleen als je af en toe risico's durft te nemen.

Is deze competentie te ontwikkelen?

Hoe toon je bij een sollicitatie aan dat je ambitieus bent?

Het is niet zo gemakkelijk om in een sollicitatiebrief je ambitie over te brengen. "Ik ben ambitieus en ik wil ervoor gaan" is een loze zin. Het is beter te omschrijven op welke punten jij ambitieus bent. Doe dat zo inhoudelijk mogelijk en aan de hand van feiten (gebruik de STAR-methode). Schrijf bijvoorbeeld: "Ik leer graag nieuwe dingen en ben altijd bezig mezelf verder te ontwikkelen. Zo heb ik het afgelopen jaar cursussen gevolgd op het gebied van projectmanagement en ben ik nu bezig met de cursus Verandermanagement."

Maak duidelijk dat je je ambities wilt inzetten voor het bedrijf waar je solliciteert. Als uit je brief blijkt dat je alleen maar ambities hebt om hogerop te komen en meer geld te verdienen, dan zal dat argwaan wekken. Schrijf liever: "Ik stel me voor dat er kansen voor de Verffabriek liggen op het terrein van milieuvriendelijke verven omdat daar in de markt nu meer vraag naar komt. Ik zou mijn kennis over natuurlijke kleurstoffen graag in jullie fabriek inbrengen. Wellicht is het mogelijk een vernieuwingsprojectteam op dit gebied op te zetten."

Voorbeelden van competentiegerichte vragen over je ambities tijdens het sollicitatiegesprek:

• Wat zijn je plannen voor je loopbaan? Wat wil je over vijf jaar bereikt hebben? Wat over tien jaar? Hoe past de functie waar je nu op solliciteert in deze plannen?
• Wat heb je gedaan om een interne promotie te krijgen bij je vorige werkgever?

Ambitieus als kernkwaliteit

Volgens het model van de kernkwaliteiten en kernkwadranten kan ambitie net als elke kwaliteit doorslaan naar een valkuil. Je bent dan te ambitieus en anderen zien dat als een slechte eigenschap. Jouw uitdaging is om dat te voorkomen. Als ambitieus een kernkwaliteit van je is, dan kun je daarbij ook allergieën hebben en je ergeren aan bepaald gedrag van anderen.

Wat is de valkuil van ambitieus?

De een is ambitieus, de ander is ambitieuzer, jij bent het ambitieust. Dat is een kwaliteit. Maar kun je ook overambitieus of té ambitieus zijn? Jazeker. Overmatig ambitieuze mensen kunnen doorslaan in hun ijver om hun aspiraties te verwezenlijken:

• Ambitieuze doelen zijn gewaagd, maar kunnen ook onrealistisch worden. Er zijn altijd omgevingsfactoren waar je rekening mee moet houden. Als je je krampachtig vasthoudt aan een ongezond ambitieniveau of aan onrealistische en onbereikbare doelen, loop je het risico vroeg of laat ten prooi te vallen aan gevoelens van stress.
• Als je ongeduldig bent en een verandering probeert door te zetten terwijl er onvoldoende draagvlak is, dan bestaat het risico dat je ambitieuze doelen niet gehaald worden.
  
• Als je bijvoorbeeld met een groot opgezet plan komt bij een niet al te ingewikkeld probleem, kun je door je collega's als streber worden gezien, iemand die naar hun oordeel overdreven ambitieus is.
• Ambitieuze mensen hebben vaak de neiging om zich volledig te storten op hun doelen en werk, waardoor ze soms persoonlijke relaties en hun gezondheid uit het oog verliezen.
• Ambitieuze mensen kunnen soms niet begrijpen (of verdragen) dat anderen niet zo ambitieus zijn als zijzelf. Ze stellen aan anderen dezelfde eisen die ze ook aan zichzelf stellen. Maar mensen zijn niet hetzelfde en werken niet allemaal met dezelfde toewijding. Je moet accepteren dat anderen misschien minder ambitieus zijn, en dat kan ook gelden voor de organisatie zelf. Misschien is het nodig om over te schakelen naar een wat lagere versnelling (in tempo of in doelstellingen). Kun je daar niet mee leven, dan wordt het tijd de organisatie te verlaten en op zoek te gaan naar een bedrijf waar je je ambities wel waar kunt maken.
• Als je té eerzuchtig wordt of begerig naar macht, bestaat het gevaar dat je nietsontziend te werk gaat en alles in het teken stelt van de gestelde doelen. Je houdt dan geen rekening meer met mensen om je heen en hún wensen en doelen. De kans is groot dat er van je streberige doelen niets terechtkomt omdat je gaandeweg steeds meer tegenwerking krijgt.

Wat zijn jouw uitdagingen of leerdoelen?

Belangrijke leerdoelen om te voorkomen dat ambitie doorslaat naar een valkuil zijn:

• Bescheidenheid: jezelf op de achtergrond plaatsen en luisteren naar anderen.
• Organisatiesensitiviteit: het is belangrijk om aan te voelen wat een passend en realistisch ambitieniveau is in je bedrijf.
• Draagvlak creëren: je hebt tijd en doorzettingsvermogen nodig om te zorgen voor voldoende steun en medewerking voor je plannen. Daarmee toon je leiderschap.
  
• Tact: het vermogen om irritaties te voorkomen, of conflicten op te lossen op basis van inzicht in sociale interacties.
  
• Zelfreflectie: om regelmatig stil te staan bij je eigen grenzen en behoeften aan ontspanning. Door een goede balans te vinden, kan je ambitie op een gezonde manier bijdragen aan je persoonlijke en professionele groei.
  

Wat zijn je allergieën?

Aanbevolen websites

• Ben je ambitieus? Wat is jouw ambitie of ambitieniveau? - door Jan Stevens op De Steven
• De twee kanten van ambitie - Verken je geest
  Ambitie is paradoxaal: sommigen zien het als een deugd en prijzen het, terwijl anderen het als een gebrek veroordelen.
  

Auteur: Ysolde Bentvelsen, met bijdragen van René Pijlman