Samenwerken

Misschien is dat wel de kern van carrière maken, succesvol omgaan met andere mensen. Want veel hogere functies vereisen niet zozeer vakinhoudelijke kwaliteiten, maar soft skills zoals effectieve samenwerking.

Ook tijdens je opleiding zal er een beroep worden gedaan op je samenwerkingsvaardigheden. Je moet immers vaak met een groep studenten samen aan een studieopdracht werken.

Een team van 4 carrièretijgers

Samenwerken in een team

Een groep medewerkers of studenten werkt samen als een team als:

  • ze in goede harmonie werken aan gezamenlijke taken en doelen;
  • zij elkaar aanvullen in kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten;
  • ze elkaar vertrouwen en steunen; onderling open communiceren.

Dit zijn essentiële voorwaarden voor succesvolle samenwerking.

Samenwerking in een team verbeteren

Soms zijn er signalen dat het werk van een team moet worden bijgestuurd. Hoe verbeter je de samenwerking binnen een team?

Eerst moet je het probleem analyseren. Daarbij is het heel belangrijk dat je zo objectief mogelijk probeert waar te nemen wat er in het team gebeurt. Waarnemen moet vooraf gaan aan interpreteren. Probeer tijdens een teambijeenkomst eens aantekeningen bij te houden van je waarnemingen en niet van je interpretaties. Je emoties sturen je conclusies soms de verkeerde kant op.

Teamrollen volgens Meredith Belbin

Het model met de 9 teamrollen van Belbin biedt een waardevol inzicht in de dynamiek van teams. Door de verschillende rollen te herkennen en te begrijpen, kunnen teamleden hun sterke punten optimaal benutten, elkaar aanvullen en versterken. Dit leidt tot betere communicatie, meer begrip voor elkaars werkwijze en uiteindelijk betere resultaten.

Of je nu een Bedrijfsman bent die de zaken voor elkaar krijgt, een creatieve Plant of een zorgvuldige Zorgdrager, elke rol is essentieel voor een succesvol team. Als de teamleden zich bewust zijn van de verschillende teamrollen en hoe deze elkaar aanvullen, kunnen ze hun volledige potentieel bereiken en optimaal samenwerken aan een gezamenlijk doel.

Gedrag van een teamspeler

Als coöperatieve teamspeler draag je op verschillende manieren bij aan een goede samenwerking in het team:

  • Je speelt informatie die voor anderen van belang kan zijn tijdig door.
  • Je draagt bij aan het gezamenlijke resultaat van een project of team, ook wanneer je daarbij niet direct persoonlijk belang hebt. Met andere woorden: je kunt je persoonlijk belang ondergeschikt maken aan het gezamenlijk belang.
  • Je respecteert de deskundigheid van anderen en je maakt er optimaal gebruik van.
  • Met je optimistische houding heb je een positieve invloed op de groepsdynamiek en motiveer je andere teamleden.
  • Je bent oplossingsgericht en hebt er vertrouwen in dat het team eventuele problemen de baas kan.
  • Je bent collegiaal en ondersteunt collega's om hun doelen te bereiken. Je biedt spontaan hulp aan waar dat nodig is. Je houdt rekening met hun behoeften en belangen. Zo zorg je niet alleen voor een goede werksfeer, je draagt ook indirect bij aan het realiseren van de doelen van de organisatie.
  • Je steunt goede ideeën en initiatieven van anderen. Je pakt ze positief op en bouwt erop voort in de richting van een gemeenschappelijk doel.
  • Je blijft meedenken en je levert een actieve bijdrage aan het groepsproces, ook wanneer je er geen persoonlijk belang bij hebt. Je deelt zorgen met je collega's op een constructieve manier.
  • Je zet je in voor het bereiken van win-winopties, waarvan het hele team profijt heeft.
  • Je uit je positief over prestaties van collega's.
  • Je bent coöperatief en werkt mee aan initiatieven en projecten van collega's.
  • Je draagt samen met anderen bij aan het aanpakken van conflicten, problemen en spanningen in het team.
  • Je bent in teamsituaties bereid te onderhandelen en concessies te doen om tot een gezamenlijk resultaat te komen.

Nadelen van samenwerken in teamverband

Samenwerken heeft vele voordelen, maar er zijn ook nadelen aan verbonden:

  • Teamvergaderingen kunnen zeer tijdrovend zijn.
  • Collega's met matige competenties of onvoldoende inzet liften mee op het succes van het team.
  • Meningsverschillen en onenigheid kunnen de werksfeer verstoren.

Het is een managementverantwoordelijkheid om:

Samenwerken als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De belangrijke competentie 'samenwerken' staat op vrijwel elke lijst met algemene competenties.

Samenwerken is één van de elf 21e eeuwse vaardigheden die nodig zijn om te kunnen functioneren in de moderne kennissamenleving (SLO).

Sociale vaardigheden voor succesvolle samenwerking

  • Je bent assertief als je direct, eerlijk en op gepaste wijze uiting geeft aan je gedachten, gevoelens en meningen. Je komt respectvol op voor je eigen belangen en houdt daarbij het belang van de andere persoon in het oog.
  • Als je goed omgaat met diversiteit, kun je met veel verschillende mensen samenwerken. Gelukkig maar, want geen mens is immers hetzelfde. Toch schuilt er achter deze sociale vaardigheid een hele wereld. Het is aan jou om erin te duiken en deze te ontdekken. Houd bijvoorbeeld rekening met elkaars Belbin Teamrollen.
  • Wil je dat anderen iets voor je doen, dan moet je hen overtuigen. Je presenteert je wensen zo aantrekkelijk dat iedereen meteen akkoord gaat. Tijdens een presentatie luistert iedereen aandachtig naar je mening.
  • Je bent flexibel en hanteert bewust 4 verschillende stijlen om anderen te beïnvloeden, afhankelijk van de situatie en het gedrag van de ander.
  • Iedereen raakt wel eens betrokken bij een conflict, ook op het werk. Dat is op zich geen probleem, maar je moet er wel mee om kunnen gaan.
  • In sommige banen kun je te maken krijgen met agressieve situaties. Adequaat omgaan met agressie is een hele kunst. Het begint met het herkennen van het soort agressie waarmee je te maken hebt.
  • Netwerken betekent dat je je contacten goed onderhoudt en gebruikt. Je streeft ernaar elkaar verder te helpen in werk, carrière of privéleven.

Sociale kwaliteiten om optimaal samen te werken

  • Je bent betrouwbaar. Je komt je afspraken na en voldoet aan alle verwachtingen die je collega's in redelijkheid van je mogen hebben.
  • Sociabiliteit is het vermogen om sociale contacten aan te gaan. Ben je erg sociabel, dan vind je het leuk om in het gezelschap van anderen te verkeren. Je stapt probleemloos op mensen af, mengt je gemakkelijk in gezelschap en maakt als vanzelf een praatje.
  • Tact is het vermogen om irritaties te voorkomen en conflicten op te lossen op basis van inzicht in sociale interacties.
  • Diplomatiek zijn betekent dat je behoedzaam en weloverwogen optreedt in lastige situaties waarin de belangen of zienswijzen van de betrokkenen uiteenlopen. Je brengt je standpunt respectvol naar voren en streeft je eigen doelen na, zonder anderen te irriteren of schofferen. Je voorkomt conflicten en bevordert consensus en harmonieuze samenwerking.
  • Iemand met een open mind is tolerant en verdraagzaam, interesseert zich voor het onbekende, staat open voor verschillende ideeën, ervaringen, zienswijzen, theorieën en leefstijlen.
  • Empathie is het vermogen om je in te leven in de gevoelens of de belevingswereld van anderen.
  • Sensitiviteit of inlevingsvermogen betekent: je houdt goed rekening met de gevoelens en behoeften van anderen.
  • Tolerantie is de mate waarin je anderen toelaat zich te gedragen, te uiten en te leven zoals zij dat willen, zonder enige inmenging.
  • Respect is een gevoel of uiting van aanzien, eerbied of waardering, waarmee je laat merken dat je iemand aanvaardt en erkent als een waardig en waardevol persoon.

Welke ondersteunende competenties komen daarbij kijken?

  • Coachen: je leert een medewerker, collega of team zich verder te ontwikkelen en hun werkdoelen te realiseren
  • Mondeling communiceren: je kunt methodisch of volgens protocol gesprekken voeren, ideeën mondeling uitdragen en aan anderen presenteren.

Werkvormen voor samenwerking

  • Wat is vergaderen? Lang bij elkaar zitten en veel praten? Nee, vergaderen hoort effectief en zinvol te zijn. Om dat te bereiken, is een goede voorzitter nodig. Deelnemers krijgen een agenda en bijbehorende informatie. Vooraf is duidelijk wie notulen maakt.
  • Een werkconferentie is geschikt om op een gelijkwaardige manier met een aantal mensen te brainstormen, nieuwe dingen te bedenken en ideeën uit te wisselen. Er kunnen dingen aan de orde komen die bij normale vergaderingen niet op de agenda staan.
  • Er bestaan nogal wat technieken om de creativiteit in een team te verhogen. Door deze technieken toe te passen vergroot je de kans dat je als team een goede oplossing vindt voor een probleem of vraagstuk.

Niveaus van samenwerken

In hoeverre ben jij een teamspeler en heb je inzicht in sociale verhoudingen?

7.Maakt in korte tijd aanpassingen in de strategie van het bedrijf, afdeling, project e.d. als reactie op de behoeften in een gegeven situatie.
6.Waardeert input en expertise van anderen, is bereid om te leren van medewerkers of collega's, vraagt om ideeën en opinies voor beslissingen.
5.Heeft het in positieve zin over teamleden, toont respect voor input van anderen, stelt het groepsbelang boven het eigen belang.
4.Houdt mensen geïnformeerd over het groepsproces, deelt alle relevante informatie, werkt aan het eigen belang én aan het groepsbelang.
3.Is bereid te participeren, ondersteunt groepsbeslissingen, is een normaal teamlid en doet zijn deel van het werk, zodat doelen bereikt worden.
2.Heeft een onverschillige houding, participeert niet, werkt liever alleen, heeft voornamelijk oog voor het eigen belang.
1.Werkt ontwrichtend en veroorzaakt soms problemen in het team, uit zich soms negatief over teamleden.
0.Kan en wil totaal niet samenwerken.

Omgaan met conflicten met collega's

Het is belangrijk om kalm en professioneel om te gaan met conflicten op het werk:

Hoe toon je bij een sollicitatie aan dat je goed kunt samenwerken?

Stel, je solliciteert op een vacature van psychiatrisch verpleegkundige. In de advertentietekst lees je dat je goed moet kunnen samenwerken. Wat bedoelen ze hiermee? De problemen waarmee patiënten kampen, bestaan uit meerdere onderdelen, zijn vaak complex en niet vanuit één invalshoek op te lossen. Daarom werk je samen in een multidisciplinair team. Deskundigen in dat team leveren vanuit hun eigen specialisme een bijdrage aan de behandeling van de patiënt.

In je huidige functie als psychiatrisch verpleegkundige heb je ervaren dat je een echte teamspeler bent. Dikwijls overleg je met specialisten over de oorzaken van de problemen van een patiënt: zijn deze psychisch of fysiek, of een combinatie? Omdat jij een generalist bent, kun je uit diverse invalshoeken de problemen analyseren. Hierdoor ben je binnen het team een belangrijke schakel tussen de psychiatrisch specialisten enerzijds en de medisch specialisten anderzijds.

Dit verwerk je in je sollicitatiebrief en je zorgt ervoor dat je in je sollicitatiegesprek een aantal voorbeelden volgens de STAR-methode paraat hebt.

Communicatiemedewerker bereidt bezoek minister aan gemeente voor

Stel, je zit in een sollicitatiegesprek en de interviewer vraagt:

Kun je een voorbeeld geven van een situatie waarin je moest samenwerken met externe partijen om een bepaald resultaat te bereiken?

Je hebt bijvoorbeeld werkervaring als communicatiemedewerker bij een grote gemeente en op een dag zou de minister van Volkshuisvesting op bezoek komen om een nieuwe woonwijk officieel te openen. 

Je beantwoordt de sollicitatievraag over samenwerking met externe partijen door over deze werkervaring te vertellen in STAR-vorm. Daarbij pas je 2 gesprekstechnieken toe:

  • Storytelling: Je vertelt een gedenkwaardig verhaal met een dramatische structuur.
  • MINT: Je wekt nieuwsgierigheid bij de interviewers naar je proactiviteit en adviesvaardigheden.

Andere voorbeelden

Een voorbeeld van een STAR-antwoord van een communicatiemedewerker, die een bezoek van een minister voorbereidt.

Vestigingsmanager: Toen onze winkel werd omgebouwd, was dit een flinke klus waarbij veel mensen betrokken waren: de districtsmanager, het hoofdkantoor, mijn winkelmedewerkers en de leveranciers. Maar de samenwerking verliep uitstekend, mede doordat ik veel belang hechtte aan heldere communicatie. Zo zorgde ik onder meer voor een wekelijkse nieuwsbrief, waardoor iedereen op de hoogte was van de vorderingen. Binnen de gestelde tijd van vier maanden hebben we de klus geklaard, naar ieders tevredenheid.

Hoofdredacteur: De kwaliteit van een uitzending is voor een groot deel afhankelijk van de goede samenwerking binnen een redactieteam. Ik besteed daarom veel aandacht aan een goede en collegiale sfeer door bijvoorbeeld op tijd in te grijpen bij conflicten en een open gesprekscultuur te bewerkstelligen.

Voorbeelden van competentiegerichte vragen over samenwerken tijdens het sollicitatiegesprek:

  • Geef een voorbeeld van een project of opdracht waarin je hebt samengewerkt met anderen. Wat was het gezamenlijk doel? Hoe verliep de samenwerking? Wat was jouw rol?
  • Is het wel eens voorgekomen dat het belang van een groep waarmee je werkte anders was dan jouw belang? Wat heb je toen gedaan?
  • Heb je wel eens meegemaakt dat je hulp nodig had van andere teamleden om verder te komen in je project? Hoe heb je dat aangepakt?

Aanbevolen websites

Auteur: René Pijlman

Je bent hier: Home → Functioneren → Samenwerken