Storytelling in het sollicitatiegesprek

Storytelling is het gebruik van verhalen om ideeën, ervaringen of boodschappen over te brengen op een manier die mensen boeit en raakt. In de context van een sollicitatiegesprek betekent dit dat je je vaardigheden, kwaliteiten en werkervaring presenteert in de vorm van memorabele persoonlijke verhalen. In plaats van simpelweg een opsomming te geven van je werkervaring, vertel je een verhaal waarin je laat zien hoe je deze ervaring hebt opgedaan en welke impact je hebt gemaakt.

Storytelling is een krachtig middel om jezelf te onderscheiden van andere sollicitanten. Je toont op een authentieke manier je persoonlijkheid en laat daarmee een blijvende indruk achter. De informatie blijft beter hangen bij de interviewers, omdat ze meer emotioneel betrokken raken bij een goed verteld verhaal.

Een pakkend verhaal kan het verschil maken tussen een sollicitant die opvalt en één die vergeten wordt. Met een persoonlijk verhaal maak je een directe verbinding met de interviewer, straal je zelfvertrouwen uit en benadruk je je professionaliteit. Een verhaal maakt het makkelijker om moeilijke vragen te beantwoorden en geeft je de kans om je unieke kwaliteiten uit te lichten.

Hoe bouw je een sterk verhaal op voor een sollicitatiegesprek?

Een sterk verhaal voor een sollicitatiegesprek is helder, relevant en boeiend. Het laat zien wat je hebt bereikt, welke vaardigheden je hebt ingezet en hoe dit bijdraagt aan de functie waarvoor je solliciteert.

Deze elementen maken een verhaal echt boeiend:

  • Spanning
  • Personages
  • Duidelijke moraal

Er zijn verschillende verhaalstructuren die je kunt gebruiken in het sollicitatiegesprek, elk met een eigen focus:

  • de dramatische structuur met emotie, spanning en moraal
  • de STARR-structuur met een professionele situatie, taken, acties, resultaten en reflectie

De STARR-structuur is zakelijker, de dramatische structuur is boeiender. Blijf flexibel en kies per verhaal de juiste balans.

Dramatische structuur

Bij de klassieke structuur in dramatische werken draait het om een boeiend verhaal met emotionele betrokkenheid, spanning en een duidelijke moraal. De verhaallijn benadrukt de reis en transformatie van de hoofdpersoon.

De klassieke verhaallijnstructuur heeft 5 elementen:

  1. De hoofdpersoon (jij): Elk verhaal heeft een protagonist, en in dit geval ben jij dat. Stel jezelf voor als de held van je eigen verhaal. Dit betekent dat je in je verhaal duidelijk moet maken wat je rol was en welke eigenschappen jou uniek maken. Je wilt niet alleen laten zien in welke situatie je je bevond, maar ook wie je bent en wat je drijft.

    Voorbeeld: “Als communicatieadviseur in mijn vorige functie werd ik vaak gezien als de verbindende factor tussen verschillende teams. Ik genoot ervan om die rol te spelen omdat ik geloof dat effectieve communicatie de sleutel is tot succes.”
  2. De uitdaging of het conflict: Elk sterk verhaal heeft een conflict of uitdaging die overwonnen moet worden. In de context van een sollicitatiegesprek is dit het probleem dat je hebt aangepakt, of de taak waar je voor stond. Dit is de ‘haak’ die je verhaal boeiend maakt. Vertel wat er op het spel stond en waarom deze uitdaging belangrijk was.

    Voorbeeld: “Toen ons bedrijf te maken kreeg met een grote crisis, dreigde een belangrijke klant op te stappen vanwege een misverstand over een nieuwe productlijn. Ik wist dat dit niet alleen financiële gevolgen zou hebben, maar ook onze reputatie zou schaden. Ik besloot er alles aan te doen om deze klant te behouden.”
  3. De reis: Dit is het gedeelte van je verhaal waar je uitlegt welke stappen je hebt ondernomen om de uitdaging aan te gaan. Beschrijf de obstakels die je moest overwinnen en hoe je creatieve oplossingen hebt gevonden. Dit is waar je vaardigheden echt tot leven komen, dus blijf specifiek en laat zien hoe je actie hebt ondernomen.

    Voorbeeld: “Ik besloot om het probleem persoonlijk aan te pakken. Ik organiseerde een spoedvergadering met de klant en alle interne betrokkenen. Door open communicatie en het herformuleren van onze aanpak, slaagde ik erin om de klant gerust te stellen en hem te laten blijven."
  4. De climax (het resultaat): De climax van je verhaal is het hoogtepunt, waar alles samenkomt. Dit is het moment waarop je laat zien wat je hebt bereikt. In een sollicitatiegesprek wil je hier duidelijk maken welk tastbaar resultaat jouw acties hebben opgeleverd.

    Voorbeeld: “Na onze bijeenkomst besloot de klant niet alleen bij ons te blijven, maar ook een nieuw contract te tekenen ter waarde van 50.000 euro. Deze ervaring leerde me hoe belangrijk het is om onder druk rustig te blijven en dat elke crisis ook een kans kan zijn.”
  5. De moraal: Een goed verhaal eindigt met een les of inzicht. Wat heb je geleerd van deze ervaring en hoe heeft het je gevormd als professional? Dit is het moment om te laten zien hoe deze ervaring je sterker heeft gemaakt en hoe dit relevant is voor de functie waarvoor je solliciteert.

    Voorbeeld: “Deze ervaring bevestigde mijn overtuiging dat je door goed te luisteren en transparant te communiceren zelfs de lastigste situaties kunt ombuigen in iets positiefs. Dit is een kwaliteit die ik meeneem naar elke nieuwe uitdaging.”

Met deze verhalende benadering creëer je een verhaal dat niet alleen de feiten presenteert, maar ook een emotionele connectie maakt met de interviewer. Dit helpt je om je sollicitatiegesprek onvergetelijk te maken en jezelf op een onderscheidende manier te presenteren.

STARR-structuur

Het STARR-model is een van de meest effectieve methoden om je verhaal in het sollicitatiegesprek te structureren. Het benadrukt specifieke acties en resultaten binnen een professionele context.

  • Situatie: Beschrijf kort de situatie waarin je je bevond. Dit kan een specifieke werksituatie zijn, een project dat je hebt uitgevoerd of een probleem dat je moest oplossen. Wees concreet en geef voldoende context zodat de interviewer het verhaal kan volgen.
  • Taak: Leg uit wat jouw specifieke rol of taak was in deze situatie. Wat werd er van je verwacht? Dit laat zien welke verantwoordelijkheid je droeg.
  • Actie: Vertel welke acties je hebt ondernomen om de taak succesvol uit te voeren. Dit is het belangrijkste deel van je verhaal, want hier laat je zien hoe je je vaardigheden hebt toegepast. Beschrijf de stappen die je hebt gezet en welke beslissingen je hebt genomen.
  • Resultaat: Eindig je verhaal door het resultaat te benoemen. Wat heb je bereikt? Het is belangrijk dat je hier laat zien welke impact jouw acties hebben gehad. Als je cijfers of concrete resultaten kunt noemen, doe dat dan.
  • Reflectie: Wat heb je van deze werkervaring geleerd?

Voorbeeld

Een voorbeeld van een verhaal met de STAR-structuur over samenwerken: communicatiemedewerker bereidt bezoek minister aan gemeente voor.

Tips voor een creatief verhaal

  • Vertel met passie: Een goed verhaal komt pas echt tot leven als je het met enthousiasme vertelt. Laat je persoonlijkheid doorschemeren in je verhaal en laat zien waarom deze ervaring voor jou betekenisvol was.
  • Gebruik beelden: Maak gebruik van beeldspraak om je verhaal levendig en gedenkwaardig te maken. In plaats van te zeggen dat je "problemen oploste", kun je bijvoorbeeld zeggen dat je "de chaos hebt omgezet in een duidelijke routekaart die het team naar succes leidde". Door zulke beelden te gebruiken, creëer je niet alleen een visuele voorstelling in het hoofd van de interviewer, maar laat je ook de complexiteit van je werk zien op een toegankelijke manier.
  • Laat spanning toe: Spanning maakt verhalen boeiend. Geef niet meteen de uitkomst van je verhaal prijs. Bouw je verhaal zo op dat je de luisteraar nieuwsgierig maakt naar hoe het gaat aflopen.
  • Houd het relevant: Kies verhalen die aansluiten bij de functie waarop je solliciteert. Zorg ervoor dat de vaardigheden die je in je verhaal naar voren brengt, passen bij wat de werkgever zoekt.
  • Wees beknopt: Houd je verhaal kort en krachtig. Interviewers hebben meestal niet veel tijd, dus vertel je verhaal zonder te veel uit te wijden.
  • Focus op jouw bijdrage: Zorg ervoor dat je eigen rol en bijdrage in het verhaal centraal staan. Laat zien hoe jouw acties het verschil hebben gemaakt en het probleem hebben opgelost. Vertel niet over het falen van anderen en geef niemand de schuld van de problemen.
  • Wees authentiek: Kies een verhaal waarin je echt hebt laten zien wie je bent en wat je kunt. Dit maakt je verhaal geloofwaardiger en overtuigender.

22 regels van Pixar

Scenarioschrijfster Emma Coats ontwikkelde in haar tijd bij animatiestudio Pixar 22 storytelling-tips, die je kunt toepassen om je verhaal tijdens een sollicitatiegesprek krachtiger en overtuigender te maken. Hieronder bespreken we enkele van deze tips die goed bruikbaar zijn tijdens een sollicitatiegesprek, samen met voorbeelden en ideeën om ze effectief toe te passen.

Storytelling is een kunst, en met deze technieken kun je ervoor zorgen dat jouw verhaal het verhaal is dat de interviewer niet snel zal vergeten.

Je bewondert de hoofdpersoon niet omdat hij slaagt, maar omdat hij het probeert

Wanneer je een verhaal vertelt over een obstakel dat je hebt overwonnen, vertel dan niet alleen over het succes, maar ook over de moeite die je hebt gedaan om de uitdaging aan te gaan. Het zijn de goede en slechte momenten, de worsteling en strijd, de twijfels en zorgen die leven blazen in een verhaal.

Voorbeeld

Stel dat je na jaren in loondienst voor jezelf bent begonnen. Na jaren als zzp'er, solliciteer je weer op een baan. Vertel dan over de uitdagingen en worstelingen van het zelfstandigenbestaan.

"Nadat ik voor mezelf was begonnen, pakte ik elke klus aan. Ik vond vrij snel enkele opdrachtgevers, maar de werkzaamheden liepen nogal uiteen. Bij de ene klant leidde ik een team van digibeten die content voor de website moesten maken. Bij de andere klant adviseerde ik een projectmanager en de directie over de aanpak van een internetproject. Soms zat ik een tijdje zonder werk. Ik besloot mijn dienstverlening beter af te bakenen en kreeg regelmatig opdrachten van een aantal vaste klanten."

Houd in gedachten wat interessant is voor het publiek, niet wat leuk is om te vertellen

Denk tijdens het voorbereiden van je verhaal na over wat de interviewer interessant vindt. Wat zijn de behoeften van het bedrijf en hoe sluit jouw verhaal daarbij aan?

Voorbeeld

Als je solliciteert voor een marketingfunctie, vertel dan niet alleen over je favoriete project, maar koppel je ervaring aan de specifieke uitdagingen die het bedrijf waar je solliciteert, momenteel heeft.

"Ik zie dat jullie bedrijf een sterke online aanwezigheid nastreeft. In mijn vorige rol heb ik met beperkte middelen een succesvolle campagne op de sociale media opgezet, die de online betrokkenheid met 50% verhoogde."

Waar zijn je personages goed in? Gooi het tegendeel naar ze. Daag ze uit. Hoe gaan ze ermee om?

Vertel niet alleen over de dingen waar je goed in bent, maar ook hoe je bent omgegaan met situaties die ver buiten je comfortzone lagen.

Voorbeeld

Als je bijvoorbeeld van nature introvert bent en solliciteert naar een functie waar presenteren essentieel is, vertel dan over een moment waarop je je terughoudendheid om op de voorgrond te treden hebt overwonnen, en volledig in de schijnwerpers ging staan.

"Hoewel ik van nature niet de meest extraverte persoon ben, heb ik in mijn vorige baan de leiding genomen in een belangrijke presentatie aan een grote klant, omdat ik wist dat mijn kennis cruciaal was voor het project. Deze presentatie leverde ons uiteindelijk een grote opdracht op."

Er was eens een ... Elke dag ... Totdat ... Daarom ... Daarom ... Totdat uiteindelijk ...

De structuur van het verhaal is een tijdlijn met een hardnekkig probleem, een doorbraak en een glorieuze oplossing. Deze structuur helpt je om je verhaal logisch op te bouwen en de interviewer mee te nemen in je ervaring.

Voorbeeld

Stel, je wilt uitleggen hoe je een ontevreden klant binnen boord hebt gehouden:

"Een klant was zeer ontevreden met onze dienstverlening. Op een dag besloot ik een diepgaand gesprek met hem aan te gaan om zijn behoeften echt te begrijpen. Daardoor ontdekte ik dat er een misverstand was over onze levertijden. Omdat ik deze fout herstelde en de verwachtingen duidelijker stelde, veranderde zijn houding drastisch en werd hij een van onze trouwste klanten."

Versimpel het verhaal en combineer personages

"Het voelt alsof je belangrijke informatie schrapt, maar vergeet niet: hoe simpeler, hoe beter."

Tijdens een sollicitatiegesprek is het belangrijk om je verhalen simpel en to-the-point te houden. Vermijd onnodige details en focus op wat echt belangrijk is.

Voorbeeld

Als je bijvoorbeeld vertelt over een project waar meerdere afdelingen bij betrokken waren, kun je ervoor kiezen om de technische details te schrappen en je te concentreren op hoe je de verschillende teams succesvol hebt samengebracht om het project tot een goed einde te brengen.

"Ik bracht de marketing- en IT-teams samen om de lancering van onze nieuwe app te coördineren, waarbij ik me richtte op duidelijke communicatie tussen beide afdelingen."

Geef je personages meningen

"Passieve en kneedbare personages zijn misschien aardig om over te vertellen, maar het is vergif voor het publiek."

Vertel in een sollicitatiegesprek over je ideeën en ervaringen in een bepaalde baan, zonder negatief te spreken over een oud-werkgever.

Voorbeeld

Stel dat je als verpleegkundige werkte in een ziekenhuis en solliciteert op de functie van verpleegkundig specialist:

"Dat ziekenhuis werkte alleen op afspraak en mijn patiënten konden mij niet direct bellen. Ze konden alleen online een afspraak maken. Soms hebben patiënten plotseling een zorgwekkende terugval, en willen ze snel hun vertrouwde arts of verpleegkundige spreken. Ik vind dat poliklinische patiënten met de afdeling moeten kunnen bellen, en zo spoedig mogelijk een arts of verpleegkundige aan de lijn moeten krijgen. Binnen de afdeling reageren we onmiddellijk op een spoedeisende hulpvraag, dus waarom zouden we dat met patiënten thuis niet doen? Toen ik een patiënte terugbelde, bleek het heel ernstig en heb ik direct een ambulance gestuurd om haar met spoed op te halen."

Sluit je verhaal af. Laat het los, ook al is het niet perfect. 

"Dan kun je het de volgende keer beter doen."

Bij de voorbereiding op een sollicitatiegesprek is het verleidelijk om je verhaal eindeloos te perfectioneren. Rond het af, ook al voelt het niet perfect. Zorg ervoor dat je boodschap overkomt en ga verder.

Voorbeeld

Als je bijvoorbeeld een anekdote vertelt over een project dat niet helemaal volgens plan verliep, wees dan eerlijk over de imperfecties en sluit af met wat je hebt geleerd en hoe je dat in de toekomst zou toepassen. 

"Het project liep niet helemaal zoals gepland, maar ik heb veel geleerd over tijdmanagement en teamcoördinatie. Sindsdien heb ik die lessen met succes toegepast in andere projecten."

Bronnen

Aanbevolen video's

Auteur: René Pijlman

Je bent hier: Home → Carrière → Solliciteren → Sollicitatiegesprek → Gesprekstechnieken → Storytelling