Sollicitatiegesprek voorbereiden: tips voor tijgers

Stel je voor: je loopt de kamer binnen, ontspannen, zelfverzekerd en goed voorbereid, klaar om de interviewer ervan te overtuigen dat jij de perfecte kandidaat voor de baan bent. Het geheim is een ijzersterke voorbereiding. Zo word je de beste versie van jezelf in het sollicitatiegesprek.

Inhoud

• Onderzoek de werkgever, de functie en je gesprekspartners
  
• Analyseer je match met de functiebeschrijving
• Bepaal je doelen voor het sollicitatiegesprek
• Bedenk sterke antwoorden op vragen die je kunt verwachten
  
• Bereid je eigen gespreksonderwerpen voor
• De afsluiting van het sollicitatiegesprek voorbereiden
• Het sollicitatiegesprek oefenen
• Praktische voorbereiding
  

Onderzoek de werkgever, de functie en je gesprekspartners

Je potentiële werkgever verwacht van je dat je het nodige huiswerk doet en dat je beslagen ten ijs komt met kennis van de organisatie en de functie.

Onderzoek de werkgever

Voor een succesvolle sollicitatie is grondig onderzoek naar de werkgever essentieel. Daarmee:

• laat je interesse zien
• kun je met jouw antwoorden op sollicitatievragen inspelen op de behoeften van de werkgever
  
• bereid je doordachte vragen voor om zelf te stellen

Bekijk de website en de sociale media van de organisatie. Zoek niet alleen naar informatie over producten en diensten, maar ook naar recente ontwikkelingen. Het is bovendien nuttig om de organisatiecultuur te begrijpen en inzicht te krijgen in mogelijke uitdagingen van het bedrijf.

Onderzoek de functie

Bekijk ook andere vacatures van dezelfde werkgever. Die kunnen interessante aanknopingspunten voor het gesprek opleveren. Bijvoorbeeld: je solliciteert op vacature A, maar in vacature B staat iets over een opleidingsmogelijkheid die jou erg interesseert. Daar kun je in het gesprek een vraag over stellen.

Onderzoek je gesprekspartners

Een goede voorbereiding op een sollicitatiegesprek omvat het onderzoeken van je gesprekspartners. Focus op hun professionele achtergrond, opleidingen en interesses om relevante gespreksonderwerpen te vinden en een goede klik te maken met de interviewers. Het gaat erom dat 'het klikt', dat jullie op dezelfde golflengte zitten en een gemeenschappelijke achtergrond of interesse vinden. Daarmee ontstaat er een positieve sfeer, wat de kans vergroot dat de interviewer jou als een waardevolle aanvulling voor het team ziet.

Analyseer je match met de functiebeschrijving

De kern van het sollicitatiegesprek en dus ook de kern van jouw voorbereiding is het analyseren van de match tussen

1. de functieomschrijving in de vacature; en
2. jouw competenties en kwaliteiten die je in je sollicitatiebrief en cv hebt vermeld.

Analyseer de vacaturetekst en vraag je af: beschik ik over de gevraagde competenties, vaardigheden en kwaliteiten? Noteer alle sollicitatievragen over deze capaciteiten die bij je opkomen en bedenk hoe je kunt aantonen dat je aan deze functievereisten voldoet.

Zorg dat je een goed verhaal kunt vertellen wanneer de werkgever interviewvragen stelt als:

• Waarom denk je dat je geschikt bent voor deze functie?
• Vertel eens iets over jezelf dat niet in je brief en cv staat

Voorbeeld

In de vacaturetekst voor een beveiliger bij een zorginstelling staat:

klaar staan voor anderen en bereid zijn om de wensen en behoefte van zorgverleners, bewoners en bezoekers inzichtelijk te krijgen

Stel je was tot nu toe vooral objectbeveiliger en hebt geen sterk profiel wat betreft zorgen voor kwetsbare mensen. Dan bereid je een verhaal voor van een privésituatie die je niet in je brief en cv kwijt kon. Bijvoorbeeld:

Op de bridgeclub hebben we enkele kwetsbare oudere leden, die zich 's avonds op weg naar huis niet veilig voelden. Ik heb samen met een paar leden een informele begeleidingscommissie opgezet, zodat er altijd iemand was om deze mensen naar huis te begeleiden. Als ik zelf iemand naar huis bracht, maakten we onderweg een praatje en soms hielp ik nog even met een klusje in huis. Deze leden komen nog steeds regelmatig naar onze bridgeclub.

Bepaal je doelen voor het sollicitatiegesprek

Je toekomstige werkgever wil tijdens het sollicitatiegesprek achterhalen of jij geschikt bent voor de functie en of je bij het bedrijf past. Maar andersom wil jij als mogelijke werknemer van het bedrijf beoordelen of de werkzaamheden en de organisatie aansluiten bij je capaciteiten, vaardigheden en wensen.

Denk na over jouw gespreksdoelen voor het sollicitatiegesprek:

1. Welke indruk wil je maken?

2. Welke sterke punten wil je over het voetlicht brengen?

3. Wat wil je te weten komen?

Je kunt je eigen doelen op de volgende manieren verwezenlijken in het gesprek:

Bedenk sterke antwoorden op vragen die je kunt verwachten

Bereid je voor op het soepel beantwoorden van vragen in het sollicitatiegesprek. Bekijk in ieder geval een aantal voorbeelden van competentiegerichte vragen over de meest relevante competenties.

Gestructureerd en creatief beantwoorden

STAR-methode

Bestudeer de veelgebruikte STAR-methode om gedragsgerichte sollicitatievragen gestructureerd te beantwoorden aan de hand van concrete voorbeelden uit je werkervaring. Beschrijf bij elk voorbeeld wat de situatie was, wat jouw taak en verantwoordelijkheid was, welke actie jij hebt ondernomen en welk resultaat je hebt bereikt. Laat zien dat je op de werkervaring kunt reflecteren. Maak duidelijk wat je ervan hebt geleerd.

Storytelling

Veelgestelde sollicitatievragen

Er zijn een aantal vragen die in vrijwel elk sollicitatiegesprek worden gesteld. Bedenk goede en beknopte antwoorden op de meestgestelde vragen.

Vertel eens iets over jezelf

In bijna elk sollicitatiegesprek wordt aan het begint gevraagd: wat kun je over jezelf vertellen? De interviewer wil daarmee de mens achter het cv zien en een beeld krijgen van jouw persoonlijke drijfveren en kwaliteiten. Je kunt op drie manieren over jezelf vertellen:

1. Schets het verloop van je carrière en je motivatie voor carrièrestappen.
2. Houd je elevator pitch: een korte presentatie waarin je enthousiast vertelt wie je bent en waar je goed in bent.
3. Schets een beeld van jezelf als persoon: wie ben je en hoe sta je in het leven?

Welke stijl je kiest, kun je laten afhangen van de functie waarop je solliciteert en de cultuur van de organisatie.

Bereid een persoonlijk verhaal voor. Vertel over een bepalend moment in je studie of loopbaan, waardoor je geworden bent wie je nu bent. Noem in je verhaal ook iets over je privéleven: een hobby, talent of passie, een bestuursfunctie of vrijwilligerswerk in je vrije tijd.

Wat zijn je goede eigenschappen?

Je belangrijkste doel voor het gesprek realiseer je met je antwoord op een van de veelgestelde open vragen:

Wat zijn je sterke punten?

Wat zijn je goede eigenschappen?

Er wordt altijd wel zo'n soort interviewvraag gesteld. Als je goed bent voorbereid, zijn die vragen niet meer eng, maar juist een uitgelezen kans om je doelen voor het sollicitatiegesprek te verwezenlijken. Jij bepaalt welk beeld je neerzet en welke goede eigenschappen of sterke punten je benadrukt.

Beantwoord deze vraag naar je sterke punten gepassioneerd, zelfverzekerd en authentiek. Vertel met passie over je kwaliteiten en onderbouw je goede eigenschappen met voorbeelden uit je werkervaring.

Er zijn verschillende manieren om na te denken over je eigen sterke punten en goede eigenschappen:

• Zelfreflectie: waar ben ik echt goed in?

• Feedback van anderen: waar kreeg je complimenten over?

• Contextuele kwaliteiten: wat deed je goed in bepaalde werksituaties?

• Kernkwaliteiten ontdekken door interactie met mensen in je omgeving

• Een persoonlijkheidstest doen

• Inspiratie halen uit lijsten met eigenschappen

Denk op al deze manieren over jezelf na en verzamel alle goede eigenschappen op je persoonlijke kwaliteitenlijst. Vervolgens benadruk je die sterke punten die relevant zijn voor de functie waarop je solliciteert of die goed passen bij de werkgever en de organisatiecultuur. 

Presenteer je sterke punten met gepaste bescheidenheid. Dit betekent niet dat je je prestaties moet bagatelliseren, maar eerder dat je er op een geloofwaardige manier over vertelt.

Bereid jezelf voor op vervolgvragen en wees bereid om dieper in te gaan op je kwaliteiten en hoe deze relevant zijn voor de functie waarop je solliciteert.

Wat zijn je slechte eigenschappen?

Een andere vraag die zeer veel wordt gesteld is: wat zijn je zwakke punten? Je kunt deze sollicitatievraag naar je slechte eigenschappen op twee manieren sterk beantwoorden:

1. twee verbeterpunten met zelfontwikkeling beschrijven
2. een valkuil van een van je kernkwaliteiten noemen

Je kunt het model van de kernkwadranten gebruiken om zelfbewust toe te lichten hoe je je zwakke punten kunt beheersen. Je benoemt je potentiële valkuilen en geeft aan wat je doet om deze te compenseren en ervoor te zorgen dat je goed functioneert. Je presenteert jezelf daarmee als een veelzijdige kandidaat met een duidelijk zelfinzicht in je sterke en zwakke punten.

Waarom wil je hier werken?

Met de vraag "waarom wil je bij ons werken?" willen de interviewers nagaan of je oprecht geïnteresseerd bent in deze organisatie en functie. Ze willen een kandidaat die niet alleen gekwalificeerd is, maar ook gepassioneerd en toegewijd aan het bedrijf en zijn doelstellingen. Maak duidelijk dat je enthousiast bent over dit bedrijf, gemotiveerd bent om er een bijdrage te leveren en er een carrière wilt opbouwen.

Waarom wil je weg bij je huidige werkgever?

De vraag "Waarom wil je weg bij je huidige werkgever?" wordt in vrijwel elk kennismakingsgesprek gesteld (tenzij je starter bent op de arbeidsmarkt). Blijf positief en richt je op je professionele groei, zonder je huidige werkgever in een negatief daglicht te stellen. Benoem je ambitie en leg uit hoe de nieuwe functie beter aansluit bij je doelen. Vermijd negativiteit en benadruk je wens om te ontwikkelen. Valkuilen zijn onder andere vaagheid, negativiteit en een te sterke nadruk op salaris.

Waar zie je jezelf over 5 jaar?

Met de vraag "Waar zie je jezelf over vijf jaar?" willen de interviewers inzicht krijgen in jouw ambities en nagaan of die bij het bedrijf passen.

Doe grondig zelfonderzoek en denk na over jouw carrièredoelen. Formuleer ambitieuze loopbaandoelen, die realistisch zijn en aansluiten op je werkervaring en vaardigheden. Vertel met name hoe je je vaardigheden wilt ontwikkelen en wilt groeien in verantwoordelijkheid, maar leg je niet vast op een bepaalde functietitel.

Aan welke manier van leidinggeven geef je de voorkeur?

Jouw antwoord op de vraag "welke leiderschapsstijl heeft jouw voorkeur?" hangt ervan af waarop je solliciteert:

• Een functie zonder leidinggevende rol: geef een doordacht antwoord dat jouw eigen voorkeursstijl van leiding ontvangen weerspiegelt en de bedrijfscultuur van de organisatie.
  
• Een leidinggevende functie: laat blijken dat je flexibel bent en verschillende stijlen van leidinggeven kunt hanteren.
  

Andere veelgestelde vragen in het sollicitatiegesprek

• Wat zoek je in een baan of werkgever?
  Je streeft bepaalde carrièredoelen, ontwikkelwensen en ambities na, die passen bij deze werkgever en functie.
• Waarom solliciteer je op deze functie?
  Omdat je geknipt bent voor de rol en met jouw specifieke sterke punten een duidelijke toegevoegde waarde kunt leveren.
  

• Waarom moeten we jou aannemen?
  Omdat jij je onderscheidt van andere sollicitanten met sterke kwaliteiten, een bijzondere meerwaarde en unique selling points die verder gaan dan de functie-eisen.
  

Bereid je eigen gespreksonderwerpen voor

Bereid je voor op een gelijkwaardig gesprek met een actieve inbreng van jouw kant. Bedenk van tevoren enkele gespreksonderwerpen of bespreekpunten die jij aan de orde wilt stellen. Zorg dat je bij deze onderwerpen enkele goede open vragen paraat hebt en dat je kunt uitleggen waarom jij dit onderwerp belangrijk vindt. Enkele voorbeelden van geschikte gespreksonderwerpen:

• De mogelijkheden voor ontwikkeling en doorgroeien bij deze werkgever.
• De cultuur en sfeer in het team of de afdeling.
• De stijl van leidinggeven en de mate van autonomie die je in deze functie zult hebben.
• De mate van ondersteuning door en samenwerking met collega's (werk je solo of in een hecht team).

Vraag in het oriënterend gesprek en selectiegesprek nog niet naar het salaris. Dat komt pas aan de orde in het arbeidsvoorwaardengesprek. Ken de verschillende soorten gesprekken.

De afsluiting van het sollicitatiegesprek voorbereiden

Je kunt het sollicitatiegesprek afsluiten door nog enkele goede afsluitende vragen te stellen, een slotstatement te maken, de interviewers te bedanken en professioneel afscheid te nemen. Onderschat een goede afsluiting niet. Het is het laatste onderdeel van het gesprek en blijft daarom het beste hangen in de herinnering van je gesprekspartners.

Zorg dat je de belangrijkste punten vooraf paraat hebt:

• enkele sterke slotvragen om te stellen
  
• een afsluitend statement
  

Mentale voorbereiding op het sollicitatiegesprek

Wees zelfverzekerd en positief tijdens het beantwoorden van interviewvragen. Daarmee laat je zien dat je gelooft in jezelf en je kwaliteiten, wat een goede indruk achterlaat bij de interviewer.

Versterk en activeer positieve gedachten over jezelf, jouw kwaliteiten en het verloop van het gesprek. Dat kun je doen door jezelf vragen te stellen:

• Stel je voor: je krijgt de baan en je baas is zo blij met zijn nieuwe medewerker dat hij een ronkende e-mail naar de hele afdeling stuurt waarin hij jouw kwaliteiten bewierookt. Wat staat er in die e-mail?
• In welke situatie ben jij op je best? Wat zijn jouw sterke eigenschappen?
• In welke situaties heb jij opgetreden als leider? Wanneer heb je mensen weten te inspireren tot een gedeelde visie en heb je ze daarmee geleid en beïnvloed in de richting van een gemeenschappelijk doel?  Leiderschapskwaliteiten worden vaak hoger gewaardeerd dan werkervaring.
• Hoe zie jij je toekomst bij deze werkgever? Wat zijn je ambities? Hoe wil je doorgroeien en je verder ontwikkelen? Vertellen over je potentieel is belangrijker dan praten over wat je in het verleden hebt bereikt [bron: Tormala].
  

Ontwikkel oprechte nieuwsgierigheid naar de werkgever en de functie. Bedenk enkele belangstellende vragen om te stellen en complimenten om te geven. Door interesse te tonen in de ander kom je warm en betrokken over. Bovendien ben je mentaal minder met jezelf bezig, waardoor je minder gespannen zult zijn.

Op de dag zelf is het goed om even te ontspannen voor het sollicitatiegesprek. Een beetje spanning is gezond, maar je moet met het nodige zelfvertrouwen kunnen laten zien wat je in je mars hebt.

Affirmaties om ontspannen en zelfverzekerd te zijn

Bereid een aantal positieve affirmaties voor: oprecht gemeende bekrachtigende beweringen over jezelf die je regelmatig bevestigt en herhaalt. Spreek ze op de dag zelf in gedachten uit om je zelfvertrouwen te vergroten. Voorbeelden van affirmaties voor het sollicitatiegesprek:

• Ik ben geschikt voor deze functie, want ik ben uitgenodigd voor een gesprek.
• Ik heb vertrouwen in mijn capaciteiten en ik weet zeker dat ik een positieve indruk zal maken op de interviewer.
• Ik kan mezelf uitstekend presenteren.
• Ik ben trots op wat ik tot nu toe in mijn opleiding en carrière bereikt heb.
• Ik ben de ideale kandidaat voor deze baan en ga dat overtuigend brengen.
• Ik ben benieuwd wat deze werkgever te bieden heeft.
• Ik heb respect voor de interviewers en wil ze graag beter leren kennen.
• Ik ben goed voorbereid op dit gesprek en ik heb de vaardigheden en ervaring die nodig zijn om in deze functie te slagen.
• Ik ben enthousiast over deze kans en ik weet dat ik de juiste kandidaat ben voor de baan.
• Ik ben dankbaar voor deze kans om mijn talenten te laten zien en ik weet dat ik mijn uiterste best zal doen.
  

Het sollicitatiegesprek oefenen

Als je nog niet veel ervaring hebt met het voeren van sollicitatiegesprekken, is het een goed idee om het sollicitatiegesprek te oefenen met een rollenspel.

Dat kan op twee manieren:

1. Oefen met iemand die je vertrouwt, bijvoorbeeld een vriend of vriendin. Probeer een zo echt mogelijk gesprek na te bootsen. Lastige vragen horen hier dus ook bij. Je kunt het gesprek met een camera opnemen zodat je niet alleen de inhoud van het gesprek kunt analyseren, maar ook je lichaamstaal.
2. Volg een sollicitatietraining. Daarin oefen je het gesprek met een andere deelnemer, of met een trainer die acteert als interviewer.

Praktische voorbereiding

Besteed aandacht aan je uiterlijke verzorging

Maak een reisplan

• Plan de route vooraf. Ga van tevoren een keer langs zodat je weet waar je moet zijn. Neem een routeplanner mee op je telefoon.
  
• Zet het telefoonnummer van het bedrijf vooraf in je telefoon, zodat je onderweg kunt bellen als je - ondanks al je voorbereidingen - toch te laat dreigt te komen.

Aanbevolen websites

• Sollicitatiegesprek sturen in jóuw richting - door Serga van Roon op Leren.nl.
  Een sollicitatiegesprek is een gesprek op basis van gelijkwaardigheid. Met deze online cursus leer je hoe je als kandidaat het gesprek zélf kunt sturen.
• Hoe bereid ik een sollicitatiegesprek voor - door Femke op Hoedoe.nl.
• Op AnnReports vind je jaarverslagen van Nederlandse bedrijven.

Bronnen

 Auteur: René Pijlman