Stressbestendig

Stressbestendig zijn betekent dat je in staat bent om kalm en effectief te blijven presteren onder druk, zonder dat de kwaliteit van je werk eronder lijdt. Het is de vaardigheid om met deadlines, hoge verwachtingen en onverwachte situaties om te gaan, terwijl je je emoties en stressniveau onder controle houdt. Stressbestendig zijn helpt je niet alleen om efficiënter te werken, maar draagt ook bij aan een gezonde werk-privébalans.

In beroepen met veel verantwoordelijkheid, zoals leidinggevende functies, zorgberoepen of banen in de IT-sector, is stressbestendigheid van nog groter belang. Als je in staat bent om goed om te gaan met stress, kun je betere beslissingen nemen, conflicten voorkomen en anderen inspireren om kalm en doelgericht te blijven.

Wat betekent stressbestendigheid concreet?

De belangrijkste gedragskenmerken van een stressbestendige professional zijn:

• Je blijft gefocust, zelfs wanneer de omstandigheden uitdagend zijn.
• Je bewaart het overzicht.
  
• Je beheerst je emoties.
• Je blijft productief en maakt weinig fouten, ook onder hoge druk.
• Je zorgt voor een positieve werksfeer door kalm te blijven en niet snel geïrriteerd te raken.
  

Het verschil tussen positieve en negatieve stress

Niet alle stress is slecht. Het is belangrijk om het onderscheid te maken tussen positieve stress (ook wel eustress genoemd) en negatieve stress (distress).

Positieve stress is een vorm van stress die je motiveert en je helpt om optimaal te presteren. Denk aan het halen van een belangrijke deadline of het voorbereiden op een presentatie. Deze stress verhoogt je focus, energie en productiviteit. Het is tijdelijk en draagt bij aan groei en succes. Een atleet kan bijvoorbeeld positieve stress ervaren voor een belangrijke wedstrijd, wat zorgt voor extra adrenaline en scherpte.

Negatieve stress daarentegen is langdurig en schadelijk. Het ontstaat wanneer je te maken hebt met aanhoudende druk, zonder dat er voldoende herstelmomenten zijn. Dit kan leiden tot fysieke en mentale klachten, zoals vermoeidheid, slapeloosheid en burn-out. In een werksituatie kan negatieve stress bijvoorbeeld optreden wanneer de werkdruk te hoog is of je geen controle hebt over je taken.

Stressbestendigheid houdt in dat je positieve stress kunt omarmen als motivatie, terwijl je negatieve stress herkent en er actief mee omgaat om schade te voorkomen. Omgaan met negatieve stress kan door middel van timemanagement, communicatie en zelfzorg.

Wat zijn oorzaken van stress?

Je kunt stress ervaren als gevolg van:

• te veel verantwoordelijkheden en taken
• strakke deadlines
• lastige klanten
• hoge verwachtingen van leidinggevenden
• onverwachte veranderingen

Stressbestendigheid als competentie

Stressbestendigheid is geen aangeboren talent, maar een professionele competentie die bestaat uit bepaalde kennis en inzichten, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten. Stressbestendigheid staat op vrijwel elke lijst met algemene competenties.

Welke ondersteunende competenties komen daarbij kijken?

• Proactief handelen: Je signaleert en voorkomt problemen vroegtijdig. Je denkt vooruit om mogelijke stressfactoren te minimaliseren, bijvoorbeeld door taken efficiënt te organiseren of grenzen te stellen.
  
• Zelfbeheersing: Je kunt je emoties onder controle houden in stressvolle situaties.
• Probleemoplossend vermogen: Snel en effectief oplossingen bedenken onder druk.
• Flexibiliteit: Je aanpassen aan veranderende omstandigheden zonder stress te laten overheersen.
• Assertiviteit: Duidelijk communiceren over werkdruk of problemen voorkomt dat stress zich ophoopt.
• Leervermogen: Je staat open voor feedback en leert van ervaringen. Dit helpt je om stressvolle situaties beter te beheersen in de toekomst en om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen die je nog stressbestendiger maken.
• Mentale veerkracht: Je blijft mentaal sterk bij tegenslagen. Je herstelt snel van tegenslagen en stressvolle gebeurtenissen. Je hebt een positieve mindset en het vermogen om te relativeren.
• Samenwerken in een team: In teamcontext kun je effectief samenwerken onder druk. Dit vraagt om open communicatie, goed luisteren en constructief omgaan met conflicten. Teamleden die stressbestendig zijn, weten hun werkdruk eerlijk te delen en anderen te ondersteunen wanneer nodig.
• Zelfzorg en herstel: Gezonde gewoontes, zoals voldoende slaap, regelmatige pauzes en ontspanningstechnieken, zijn cruciaal om langdurig stressbestendig te blijven. Dit gaat hand in hand met time management, herstelmomenten en balans tussen werk en privé.

Hoe toon je bij een sollicitatie aan dat je stressbestendig bent?

Stel, je solliciteert naar de functie van redacteur van een gerenommeerd actualiteitenprogramma op tv. De interviewer vraagt:

Kun je een situatie beschrijven waarin je onder grote druk stond om een deadline te halen? Hoe ben je daarmee omgegaan en wat was het resultaat?

• Storytelling: Je vertelt een memorabel verhaal met een dramatische structuur.
  
• MINT: Je wekt nieuwsgierigheid bij de interviewers naar je vermogen om snel te schakelen, creatief te denken en effectieve oplossingen te vinden.

Auteur: René Pijlman