Optimistisch

Met een optimistische houding bekijk je de situatie met een positieve blik, je hebt goede verwachtingen van de toekomst en vertrouwt op je eigen kwaliteiten om problemen het hoofd te kunnen bieden. Optimisme kan bijdragen aan betere relaties met je collega's en een constructieve werkhouding, wat uiteindelijk kan leiden tot meer succes in je carrière. Op organisatieniveau kan optimisme leiden tot een cultuur van professionele groei en ontwikkeling in de organisatie.

De basis voor optimisme is het idee dat je ontwikkelingen in de toekomst kunt beïnvloeden. Je bent geen slachtoffer van de omstandigheden, maar handelt proactief en stuurt bij op basis van een positief toekomstbeeld.

"Een pessimist ziet moeilijkheden in elke kans. Een optimist ziet een kans in elke moeilijkheid"

- Winston Churchill

Wat betekent optimisme concreet?

• In moeilijke omstandigheden zie jij de zonnige kant van de situatie. Je ziet kansen en mogelijkheden, in plaats van bedreigingen en onmogelijkheden. Je maakt geen bezwaren, maar stelt verbeteringen voor. Je gaat uit van het goede, in plaats van het slechte; van het positieve in plaats van het negatieve.
  
• Als je geconfronteerd wordt met een tegenslag, dan bekijk je de situatie met een positieve blik. Je gaat energiek op zoek naar hulpbronnen en oplossingen om op een positieve manier met de obstakels en problemen om te gaan. Je toont veerkracht en bent oplossingsgericht.
• Je bent in je werk proactief en neemt regelmatig initiatieven om de ontwikkelingen gunstig te beïnvloeden of om kansen te benutten.
• Je gelooft in jezelf, bent zelfverzekerd en vertrouwt op je eigen kwaliteiten.
• Je verwacht dat het in de toekomst goed zal komen.
  
• Je stimuleert en inspireert je collega's, zet ze in beweging en moedigt ze aan om hindernissen constructief tegemoet te treden.
• Je gelooft in een goede afloop en een positieve toekomst, je hebt gunstige verwachtingen en bent hoopvol over je eigen leven en omstandigheden.
• Je bent meestal opgewekt en goedgeluimd. Je draagt bij aan een gemoedelijke sfeer en motiveert anderen met opbeurende woorden.
  

Optimisme als professionele soft skill

Optimisme is een belangrijke soft skill op de werkvloer, die een groot verschil kan maken voor je professionele ontwikkeling en carrière. Een optimistische levenshouding manifesteert zich in iemands persoonlijkheid en gedrag op het werk. Als rasoptimist kun je omgaan met stress, ben je gemotiveerd en durf je uitdagingen aan te gaan, waardoor je je professioneel ontwikkelt. Je bent in staat om problemen op te lossen en bent geneigd om feedback te vragen en om te leren van je fouten. Met een optimistische houding draag je bovendien bij aan een positieve sfeer op de werkvloer en de motivatie van een team. De groepswerker in het model van de teamrollen van Belbin is optimistisch en kan het team goed motiveren als de fut er even uit is.

Welke ondersteunende vaardigheden komen daarbij kijken?

Er zijn verschillende competenties en soft skills die kunnen helpen bij het ontwikkelen van een optimistische houding.

Optimisme en zelfvertrouwen zijn nauw met elkaar verbonden. Optimisme is de overtuiging dat de dingen positief zullen aflopen, terwijl zelfvertrouwen het geloof is in eigen kunnen en krachten. Als je optimistisch bent, heb je meer vertrouwen in je eigen capaciteiten en voel je je in staat om je doelen te bereiken. Aan de andere kant, als je geen zelfvertrouwen hebt, kan het moeilijk zijn om positief te blijven en te geloven dat je succes kunt boeken. Daarom werken optimisme en zelfvertrouwen samen om een positieve instelling en een gevoel van zelfverzekerdheid te creëren.

Mentale veerkracht is je vermogen om vlot te herstellen van een mislukking, tegenslag, teleurstelling of stress. Je bent in staat om in moeilijke tijden positief, toekomstgericht en sterk te blijven, oftewel: ‘terug te veren’. Je accepteert de omstandigheden waarop je geen vat hebt, bedenkt oplossingen voor datgene wat je wél kunt beïnvloeden, haalt kracht uit jezelf en je omgeving, pakt problemen energiek aan en leert van de situatie. Veerkracht draagt op verschillende manieren bij aan een positieve optimistische houding:

• Wanneer je geconfronteerd wordt met moeilijke omstandigheden of obstakels, dan zie je die als tijdelijk en vertrouw je op je vermogen om tegenslagen te overwinnen. Je hebt een positieve houding en blijft gericht op je doelen.
• Door uitdagingen te overwinnen, ontwikkel je een gevoel van zelfredzaamheid en het vertrouwen dat je problemen in de toekomst het hoofd kunt bieden.
• Als je veerkrachtig bent, dan ben je beter in staat om gezonde werkrelaties en sociale verbanden te onderhouden. Je vraagt makkelijker hulp van een collega en biedt anderen hulp en steun als ze dat nodig hebben. Het gevoel van samenwerking en collegiale steun draagt bij aan een positievere kijk op het leven, omdat je je verbonden en gesteund voelt.

Flexibiliteit is een belangrijke kwaliteit die bijdraagt aan een optimistische houding. In een snel veranderende werkomgeving kan het belangrijk zijn om open te staan voor nieuwe ideeën en benaderingen. Door flexibel te zijn, kun je beter omgaan met externe factoren die buiten je controle liggen. Een flexibele werknemer zal zich beter aanpassen aan veranderende situaties en deze als een kans zien om te groeien.

Door regelmatig stil te staan bij je eigen gedachten en gevoelens, kun je gewoonten en gedragingen herkennen die bijdragen aan een positieve kijk op het leven. Zelfreflectie kan helpen bij het begrijpen van negatieve emoties en handvatten bieden om deze om te zetten in positieve emoties.  Een werknemer met zelfreflectie zal bijvoorbeeld actiever stilstaan bij feedback en dit gebruiken om zichzelf te verbeteren in plaats van het als kritiek te zien.

Een groeimindset is een andere belangrijke kwaliteit die helpt bij het ontwikkelen van optimisme. Dit houdt in dat je ervan overtuigd bent dat je vaardigheden en kwaliteiten met inspanning en volharding kunnen groeien en verbeteren. Door vast te houden aan dit optimisme, kun je uitdagingen en hindernissen op een positieve manier benaderen. Een werknemer met een growth mindset zal zichzelf uitdagen om nieuwe vaardigheden te leren en zich te verbeteren. Pak regelmatig nieuwe werktaken op die buiten je comfortzone liggen.

Wat zijn de voordelen van een optimistische houding?

Een optimistische houding heeft vele voordelen voor jou en je werkgever:

• Je bent beter in staat om met stressvolle situaties om te gaan, omdat je je richt op mogelijke oplossingen in plaats van op de problemen zelf. Hierdoor heb je minder last van stressgerelateerde gezondheidsproblemen.
  
• Je bent beter in staat om problemen aan te pakken en te focussen op oplossingen. Je ziet een probleem als een uitdaging in plaats van een obstakel.
  
• Je kunt beter omgaan met veranderingen.
• Je ziet een tegenslag als een tijdelijke uitzondering op de regel en raakt er niet door uit balans.
  
• Je gaat in een lastige situatie sneller over tot actie.
  
• Je gaat vriendelijker en enthousiaster om met collega's en klanten. Mensen vinden het prettig om met jou samen te werken. Dit draagt bij aan een positieve werksfeer, betere onderlinge samenwerking en meer succes op het werk.
  
• Je kunt makkelijker communiceren en samenwerken met anderen.
• Optimisme stimuleert creativiteit. Als je in een optimistische stemming bent, ben je geneigd om nieuwe ideeën te bedenken en durf je risico's te nemen. Dit kan leiden tot innovatieve oplossingen en betere resultaten.
• Je hebt het gevoel meer zeggenschap te hebben over je eigen leven.
  
• Een optimistisch karakter draagt bij aan je charisma, je natuurlijke charme en een aangename karakteruitstraling. Je maakt makkelijker vrienden en lost een ruzie of conflict sneller op. Hierdoor krijg je meer steun en stimulans uit je omgeving.
  
• Je ervaart meer enthousiasme, zonneschijn, positieve energie en vrolijkheid in je dagelijks leven en werk.
  
• Hogere levensverwachting: uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat optimistische mensen langer leven dan hun pessimistische tegenhangers. Dit kan een gevolg zijn van de manier waarop optimisten beter in staat zijn om stress te managen, waardoor ze minder vaak stressgerelateerde klachten en ziektes oplopen.
• Carrièrekansen: optimisme leidt tot betere productiviteit, creativiteit en een zelfverzekerde houding, wat loopbaankansen voor je kan creëren. Bovendien zal een optimistische benadering positieve mensen en ideeën in je leven aantrekken, waardoor het makkelijker wordt om te netwerken en werkrelaties op te bouwen.
  

Hoe word je optimistischer?

Optimisme is geen onveranderlijk persoonlijkheidskenmerk, maar een kwaliteit die je kunt ontwikkelen en versterken.

1. Herken negatieve gedachten en omarm positiviteit

Merk je dat je vaak negatief denkt over je werk of het dagelijks leven? Zakt de moed je af en toe in de schoenen? Probeer dan je gedachten om te draaien en je aandacht te richten op de positieve aspecten van je werk of situatie. Je gedachten vormen jouw perceptie van de wereld, dus als je je richt op het positieve, zul je ook positieve dingen zien.

Praktische tips om positief te denken:

• Presenteer voorstellen of oplossingen, in plaats van commentaar te leveren op inbreng van anderen.
  
• Reageer welwillend, nieuwsgierig en geïnteresseerd op een idee of suggestie van een collega, in plaats van sceptisch, kritisch of cynisch. Probeer de ander te begrijpen, in plaats van af te branden.
  
• Bedenk een constructieve benadering in een lastige situatie, in plaats van te mopperen, zeuren en klagen.
• Schenk bewust aandacht aan positieve dingen: een leuke ontmoeting, het mooie weer, de wind mee op de fiets naar huis.
• Als je de negatieve kant iets ziet (het glas is half leeg), zoek dan ook de positieve kant (het glas is half vol).
  

Het benadrukken van de positieve kant van situaties helpt bij het ontwikkelen van een optimistische kijk op het leven. Door te focussen op de goede kant van slechte situaties, kun je leren van moeilijkheden en je richten op oplossingen. Dit kan zowel op het werk als thuis helpen om stress te verminderen en problemen op een praktische manier op te lossen.

Een optimistische werkhouding kan je helpen bij het verbeteren van je professionele ontwikkeling en kan uiteindelijk leiden tot meer succes in je carrière. Blijf geloven in jezelf en blijf focussen op het positieve!

2. Zoek in een tegenslag een kans om te groeien

Zoek in elke tegenslag naar een kans om te groeien. Vraag jezelf bijvoorbeeld af:

• Wat kan ik hiervan leren?
• Hoe kan ik deze situatie verbeteren?
• Welke vaardigheid kan ik ontwikkelen om beter met deze situatie te kunnen omgaan?
  

3. Focus op wat je kunt controleren

Er zijn veel dingen in het leven waar je geen controle over hebt, zoals de acties van anderen of onverwachte gebeurtenissen.

Richt je zoveel mogelijk op wat je wel kunt controleren, wat je kunt beheersen, waar je grip op hebt, waar je wat aan kunt doen. Bijvoorbeeld:

• je eigen reactie op een tegenslag
• de kwaliteit van jouw deel van het werk
• hoe je communiceert met collega's (positief en opbouwend, ook al spelen er problemen)
  

4. Creëer een optimistische werkomgeving

Ontwikkel gezonde relaties met je collega's, bevorder open en eerlijke communicatie. Ga ook buiten werktijd sociaal om met je collega's.

Fleur je werkplek op met planten of andere persoonlijke dingen waar je blij van wordt.

5. Reflecteer op positieve ervaringen

Sluit elke werkdag af met het reflecteren op enkele goede dingen die je die dag zijn overkomen. Bijvoorbeeld:

• Successen die je hebt geboekt, taken die je goed hebt volbracht of resultaten die je hebt geboekt. Noteer je successen in een succesdagboek.
• Dingen waar je dankbaar voor bent, zoals complimenten of positieve feedback die je hebt gekregen. 
• Doorzettingsvermogen of discipline die je in een lastige situatie hebt getoond.

Sta even stil bij positieve gevoelens als vreugde en dankbaarheid die je hierbij ervaart. Dankbaarheid is een sterke positieve emotie die negatieve gevoelens kan doen verdwijnen.

6. Visualiseer succes

Hoogleraar experimentele gezondheidspsychologie Madelon Peters beschrijft een oefening om een optimistischer mindset te krijgen. Stel je een positieve toekomst voor waarin je gezond bent en volop tijd hebt om je talenten te ontwikkelen. Visualiseer dit beeld elke dag, twee weken lang. Studenten die dit in een onderzoek van Peters deden, bleken daarna een stuk optimistischer.

7. Kies voor een optimistische denkhouding

Optimisme kan een keuze zijn of een tijdelijke en bewust gekozen denkhouding. Bij de werkvorm Denkhoeden van De Bono heeft bijvoorbeeld de drager van de gele denkhoed de groepsrol om de toekomst zonnig en optimistisch te bekijken. Als je er vaker voor kiest om een lastige situatie bewust optimistisch te bekijken, zul je gaandeweg vaardiger worden in optimistisch denken.

8. Affirmaties om optimistischer te worden

Een affirmatie is een oprecht gemeende positieve gedachte of bekrachtigende bewering over jezelf. Door deze regelmatig te bevestigen en te herhalen kun je de toekomst met meer zelfvertrouwen tegemoet zien.

Voorbeelden van affirmaties om positief ingesteld door het leven te gaan:

• Ik heb alle kwaliteiten om deze uitdaging aan te kunnen.
• Ik ben vindingrijk en kan oplossingen vinden voor de problemen.
  
• Ik denk positief en optimistisch over de toekomst.

9. Maak verbinding met positieve mensen

De mensen om je heen hebben een grote invloed op je humeur en je perspectief. Omring jezelf met positieve mensen die je steunen en je helpen om je optimisme te behouden.

10. Doe dingen die je leuk vindt

Maak tijd voor plezierige activiteiten die je energie geven en je humeur verbeteren. Dit kan je helpen om te ontspannen en je focus te verleggen van negatieve denkbeelden.

11. Blijf lachen

Humor kan een krachtig wapen zijn tegen tegenslag. Probeer de grappige kant in een moeilijke situatie te vinden, en lach om jezelf en de absurditeit van het leven.

12. Geef niet op

Het is belangrijk om te geloven in jezelf en je capaciteiten. Geef niet op, zelfs niet als de tegenslag groot lijkt. Blijf doorzetten en je zult uiteindelijk je doelen bereiken.

Optimisme als kernkwaliteit

Volgens het model van de kernkwaliteiten en kernkwadranten kan elke kwaliteit doorslaan naar een valkuil. Je bent dan te optimistisch en anderen zien dat als een slechte eigenschap. Jouw uitdaging is om dat te voorkomen. Als optimisme een kernkwaliteit van je is, dan kun je daarbij ook allergieën hebben en je ergeren aan bepaald gedrag van anderen.

Wat is de valkuil van optimisme?

De een is optimistisch, jij bent optimistischer. Dat is een kwaliteit. Maar kun je ook té optimistisch ofwel overoptimistisch zijn? Jazeker. Overmatig optimisme kan doorslaan naar:

• Naïviteit, een vorm van overdreven positiviteit die niet realistisch is. Je bent blind voor de realiteit van een situatie, waardoor je problemen niet tijdig signaleert en aanpakt.
• Onrealistisch optimisme. Je hebt te veel vertrouwen in externe factoren waar je geen controle over hebt, zoals anderen of de markt.
• Het wekken van te hooggespannen verwachtingen, die leiden tot teleurstelling en verlies van vertrouwen van collega's en leidinggevenden.

Wat zijn jouw uitdagingen of leerdoelen?

Om een realistisch optimistische houding te behouden die niet doorslaat naar naïviteit, is het belangrijk om:

• Alert te zijn op risico's en obstakels.
• Realistische en haalbare doelen te stellen. Niet voor niets staat de 'R' in SMART doelen stellen voor 'realistisch'.
• Problemen te onderkennen, maar deze oplossingsgericht aan te pakken.
  

Wat zijn je allergieën?

Als je een zeer optimistisch karakter hebt, dan kun je je ergeren aan iemand die:

• Zwaarmoedig of pessimistisch is en altijd sombere toekomstverwachtingen heeft.
• Bij elk idee "ja maar" zegt, altijd beren op de weg ziet, cynisch en somber is. Zo'n negatieve zeurpiet verpest jouw werkplezier.

Hoe laat je bij een sollicitatie zien dat je optimistisch bent?

Door een optimistische houding te laten zien in een sollicitatiegesprek, kun je de indruk achterlaten op de werkgever dat jij een waardevolle aanwinst zou zijn voor het team.

• Wees enthousiast: Laat zien dat je positief denkt over de functie waarop je solliciteert en toon interesse in het bedrijf waarvoor je gaat werken. Praat over de positieve aspecten van de functie en waarom jij denkt goed in het team te passen.
• Geef met de STAR-methode concrete voorbeelden uit je werkervaring van situaties waarin jouw optimisme heeft bijgedragen aan een goede afloop. Vertel over momenten waarop je problemen of uitdagingen op een positieve manier hebt opgelost.
• Benadruk oplossingsgericht denken en creativiteit: Leg uit hoe jij op een positieve manier omgaat met tegenslagen en hoe jij dit op een creatieve manier aanpakt. Daarmee laat je zien dat je de capaciteiten hebt om onder druk te presteren.

Wat als je na enkele sollicitaties nog steeds geen nieuwe baan hebt gevonden? Een optimist zoekt dan verder naar de volgende 'best mogelijke' oplossing (next best). Misschien heb je meer succes in een andere interessante functie.

Bij welke beroepen heb je deze soft skill nodig?

Een optimistische werkhouding is een belangrijke vaardigheid in verschillende beroepen:

• Een docent moet positief blijven, zelfs in stressvolle situaties, en oplossingen vinden voor de uitdagingen die zich voordoen in de klas.
  
• Een verpleegkundige die optimistisch blijft, kan patiënten op een positieve manier blijven benaderen en kan beter omgaan met de hoge werkdruk die er vaak is in dit beroep.
  
• Een verkoper die optimistisch is, kan beter omgaan met afwijzing en blijft gemotiveerd om nieuwe klanten te benaderen.
• Een cabaretier heeft een positieve houding nodig om het publiek te kunnen vermaken en hen te laten genieten van de voorstelling.
  
• Een marketeer moet in staat zijn om op een positieve manier te communiceren met klanten en hen te overtuigen van de waarde van het product of de dienst.

Aanbevolen video

• The optimism bias, een Engelstalige TED-talk van cognitief neurowetenschapper Tali Sharot.

Aanbevolen websites

• Hoe word ik een optimist - word stap voor stap optimistischer, met dit actieplan van Janine Bruinooge op Hoedoe.nl.
• Optimistisch het nieuwe jaar in, door Daphne Endlich op Psychologie Magazine
  

Aanbevolen boeken

Bronnen