Zelf sterke vragen stellen in het sollicitatiegesprek

Een sollicitatiegesprek is een kans voor zowel jou als de werkgever om elkaar te leren kennen. Door sterke vragen te stellen, toon je niet alleen interesse, maar krijg je ook waardevolle inzichten in de bedrijfscultuur en je toekomstige rol. Dit helpt je te beoordelen of de organisatie bij jouw carrièreambities past. Bovendien positioneer je jezelf als een proactieve kandidaat, wat je kansen op de baan vergroot.

Het is daarom een goed idee om bij de voorbereiding op het sollicitatiegesprek enkele vragen te bedenken. Dan heb je in ieder geval een vraag paraat als er een stilte valt, of als de interviewer vraagt: heb je nog vragen?

Dit artikel is gericht op de sollicitant. We hebben ook een artikel over het sollicitatiegesprek afnemen in de rol van manager of recruiter, met daarin het onderwerp 'Vragen stellen aan de sollicitant'.

Inhoud

• Waarom stel je als sollicitant zelf vragen?
• Hoe stel je goede vragen in het sollicitatiegesprek?
• Waarover kun je sterke vragen stellen aan de interviewers?
• Welke vragen kun je beter niet stellen in een sollicitatiegesprek?
  

Waarom stel je als sollicitant zelf vragen?

Er zijn verschillende redenen om als geïnterviewde kandidaat zelf slimme vragen te stellen aan de interviewers van de werkgever:

• Om oprechte belangstelling en interesse te tonen voor de interviewers, het bedrijf en de functie.
• Om informatie te verzamelen over de werkgever, de vacature en de afdeling of het team waarin je zou komen te werken. Je wilt begrijpen wat er van de kandidaat wordt verwacht en welke rol de nieuwe werknemer heeft in de organisatie.
  
• Om te ontdekken of er een match is tussen jou, de werkgever en de functie.
• Om te tonen dat je proactief bent en zelfvertrouwen hebt. Je wacht niet af tot de interviewers een onderwerp aan de orde stellen, maar neemt daartoe zelf het initiatief.
  
• Om controle te nemen en het sollicitatiegesprek te sturen in de richting die jij wilt.
• Om het gesprek te voeren op basis van gelijkwaardigheid. Je speelt een actieve rol in het gesprek en komt geïnteresseerd en gemotiveerd over.
• Om te laten zien dat je kritisch hebt nagedacht over de potentiële waarde van deze nieuwe functie en dat je vastbesloten bent om een goede indruk te maken.
• Om enthousiasme te tonen voor de functie en de organisatie.
• Om je als actieve vraagsteller te onderscheiden van andere onvoorbereide en passieve kandidaten.
  
• Om je gespreksvaardigheden te laten zien op het gebied van vragen stellen en luisteren.

Voer een sollicitatiegesprek op basis van gelijkwaardigheid

Volgens psycholoog Robert Cialdini is het een goed idee om het gesprek te openen met de vraag: "Mag ik u iets vragen? Waarom heeft u me uitgenodigd voor dit interview? Wat sprak u aan in mijn brief of cv?". Stel deze vraag warm en met een vriendelijke glimlach.

Daarmee nodig je de interviewer uit om positieve eigenschappen van jou te noemen en ontstaat er een constructieve sfeer.

De grootste fout van veel sollicitanten is een afhankelijke en onderdanige houding aan te nemen tijdens het sollicitatiegesprek. Ze bereiden zich voor op het beantwoorden van sollicitatievragen en gaan met een reactieve grondhouding het gesprek in. Een sollicitatiegesprek is echter geen vraaggesprek met een strak ritme van vraag en antwoord, maar bij voorkeur een vlot en prettig verlopende dialoog.

Realiseer je dat de interviewers en jij gelijkwaardige gesprekspartners zijn. Het bedrijf is op zoek naar een geschikte werknemer en jij bent op zoek naar een baan die bij je past. Na het gesprek willen jullie beiden weten of jij, de functie, de organisatie en de bedrijfscultuur goed bij elkaar passen. Jullie bevragen elkaar daarom over en weer.

Denk dus niet: ik heb een sollicitatiebrief geschreven en ik wil heel graag die functie, maar nu ben ik afhankelijk van de selecteur of ik word aangenomen. Neem een proactieve houding aan en beïnvloed het verloop van het gesprek. Toon initiatief, stel enkele gespreksonderwerpen aan de orde en stel slimme vragen.

Hoe stel je goede vragen in het sollicitatiegesprek?

Het stellen van goede vragen tijdens een sollicitatiegesprek is cruciaal om een duidelijk beeld te krijgen van de functie en het bedrijf, en om tegelijkertijd je interesse en voorbereiding te tonen. Maar hoe formuleer je deze vragen zo dat ze een positieve indruk achterlaten bij de werkgever en je helpen om waardevolle informatie te verzamelen?

Leid de vraagstelling in

Als inleiding op je vraag kun je een korte samenvatting geven van eerder gesprekspunt. Daarmee laat je zien dat je goed hebt begrepen wat de werkgever belangrijk vindt en kun je nog eens laten blijken dat je enthousiast bent voor de functie.

Voorbeeld in een interview voor de functie van software engineer:

Ik begrijp dat u vooral op zoek bent naar iemand die verantwoordelijkheid kan nemen voor de kwaliteit van de software. Dat spreekt mij zeer aan en sluit goed aan bij mijn huidige baan. Ik wil me graag verder ontwikkelen op het gebied van test driven development. Welke mogelijkheden biedt u om daarover een cursus of training te volgen?

Begin met een open vraag

Bedenk het doel van je vraag. Wat wil je te weten komen? Stel hierover een neutrale open vraag, waarop meerdere antwoorden mogelijk zijn en die uitnodigt tot nadenken, blootgeven en uitweiden. Daarmee begin je een echte dialoog over het onderwerp.

Een goede open vraag begint met een vraagwoord:

• Wie
• Wat
• Waar
• Wanneer
• Waarom
• Welke
  
• Hoe

Stel geen gesloten vragen waarop de interviewer met "ja" of "nee" kan antwoorden. 

Vraag dus niet "Heeft u een laag personeelsverloop?", maar bijvoorbeeld "Waarom vinden medewerkers het leuk om hier te werken?".

Wees respectvol en beleefd bij het stellen van vragen. Vermijd vragen die als confronterend kunnen worden opgevat.

Stuur het verloop van het gesprek

Stuur het gesprek in de gewenste richting met de krachtige gesprekstechniek LSD: Luisteren, Samenvatten, Doorvragen. Diep de onderwerpen uit die jij belangrijk vindt.

Luister naar het antwoord

Stop na het stellen van je vraag met praten, laat een stilte vallen en geef de interviewer de ruimte om even na te denken en de vraag te beantwoorden.

Houd contact met de spreker:

• kijk de spreker aan (maak oogcontact)
• knik
• hum

Luister geduldig, geïnteresseerd en met volle aandacht naar het antwoord van de interviewer. Vragen stellen en luisteren horen bij elkaar.

Vat het antwoord samen

Vat het antwoord samen in je eigen woorden. Laat blijken dat je het antwoord accepteert en dat je goed begrepen hebt wat de ander belangrijk vindt.

Iemand krijgt de indruk dat jij goed luistert als hij in jouw woorden terughoort wat hij of zij belangrijk vindt.

Vraag door om te verhelderen

Je mag een duidelijk antwoord verwachten op een vraag die je stelt. Dit wordt immers van jou ook verwacht. Vraag zo nodig door als het antwoord je niet helemaal duidelijk is.

Een voorbeeld van een vervolgvraag:

Als sollicitant vraag je: "Hoe ziet de loopbaanontwikkeling in het bedrijf eruit?"

De interviewer antwoordt: "We bieden veel mogelijkheden voor professionele groei en ontwikkeling.”

Jij vraagt door: "Dat is fijn om te horen. Kunt u een recent voorbeeld geven van iemand die is doorgegroeid binnen het bedrijf en hoe het bedrijf die ontwikkeling heeft ondersteund?"

Dit is een goede manier om te laten zien dat je geïnteresseerd bent in professionele groei binnen het bedrijf.

Waarover kun je sterke vragen stellen aan de interviewers?

Stel een lijst voor jezelf op met creatieve vragen die je wilt stellen. Zorg ervoor dat je vragen puntig en helder geformuleerd zijn. Het is verstandig om daarbij iets van jouw kennis over de functie of het bedrijf te laten doorschemeren. Zorg ervoor dat je met je houding oprechte interesse uitstraalt.

Over een actuele ontwikkeling bij de werkgever

Stel een spitsvondige vraag op basis van een nieuwsbericht of bericht op de sociale media van het bedrijf. Zo'n vraag is uniek voor deze sollicitatie en is geen standaardvraag die je bij andere sollicitaties gebruikt. Daarmee toon je belangstelling en een goede voorbereiding.

Stel dat het bedrijf recent een nieuwe duurzaamheidsstrategie heeft aangekondigd. Als sollicitant kun je dan bijvoorbeeld vragen: “Ik las over jullie nieuwe duurzaamheidsinitiatieven. Hoe zal deze strategie invloed hebben op de rol waarvoor ik solliciteer?”

Over de vacature

Probeer met gerichte vragen de vage elementen van de vacature concreet te maken. Als de vacature vermeldt dat teamwork essentieel is, kun je bijvoorbeeld vragen: “Kunt u een voorbeeld geven van een project of uitdaging waar het hele team bij betrokken was?”

Je kunt interesse tonen én meer te weten komen over de achtergrond van de functie door te vragen: "hoe is deze vacature ontstaan?" De werkgever zal misschien niet de echte reden vertellen. Meestal wordt de vraag beantwoord met een verhaal over een nieuwe functie, groei en vernieuwing. Vraag niet door naar negatieve redenen (werknemer vertrokken, ruzie in de tent), maar ga mee in het positieve verhaal over ontwikkelingen in de organisatie.

Je kunt een beeld krijgen van welke functie-eisen de interviewer het belangrijkst vindt door te vragen "wat zijn belangrijke eigenschappen en van iemand die het goed zou doen in deze functie?"

Andere voorbeelden van vragen die je kunt stellen over de functie:

• Hoe ziet het team eruit?
• Met wie kom ik in deze rol samen te werken?
  

Over de inhoud van het werk

Bij een functie waarbij klantcontact centraal staat, kun je vragen: “Hoe gaat het team om met ontevreden klanten? Wat zou mijn rol daarbij zijn?”

Andere voorbeeldvragen:

• U zei zojuist dat u flexibiliteit erg belangrijk vindt. Waarom vindt u dat?
• Wat zijn de belangrijkste verantwoordelijkheden van deze functie?
• Wat maakt deze functie zo uitdagend?
  
• Hoe ziet een typische werkdag in deze functie eruit?
• Welke resultaten worden er van me verwacht in de eerste 100 dagen?
• Welke soft skills zijn belangrijk voor deze rol?
  

Tip: Als je vraagt naar gevraagde competenties, moet je erop rekenen dat de interviewer na zijn antwoord vraagt naar jouw vaardigheden. Stel deze vraag vooral als je goed gekwalificeerd bent voor de baan. Bereid je voor op het beantwoorden van competentiegerichte vragen met de STAR-methode (situatie, taak, actie, resultaat, reflecteren).

Je kunt ook een van je sterke punten of goede eigenschappen aan de orde stellen in de vorm van een vraag over de functie: is er ruimte voor creativiteit in deze rol?

Over het bedrijf of de organisatie

• Welke uitdagingen en kansen dienen zich aan voor het bedrijf?
• Welke toekomstige ontwikkelingen zijn bij het bedrijf te verwachten?
• Waarom is uw bedrijf een aantrekkelijke werkgever voor mij?

Over de bedrijfscultuur, werkomgeving en teamdynamiek

Door vragen te stellen over de cultuur en sfeer in de organisatie, krijg je een indruk of deze werkgever goed bij je past.

Voorbeelden van vragen die je kunt stellen:

• Ik ben benieuwd naar de bedrijfscultuur. Hoe zouden medewerkers de werksfeer hier omschrijven?
  

Over de ontwikkelingsmogelijkheden

Het is goed om te laten zien dat je leergierig bent en bereid bent om je verder te ontwikkelen. Stel daarom altijd een vraag over de mogelijkheden voor professionele ontwikkeling en training bij deze werkgever.

Voorbeelden:

• Hoe ondersteunt het bedrijf de professionele ontwikkeling en groeimogelijkheden voor werknemers?
  
• Welke opleidingen biedt uw organisatie intern aan?
• Zijn er doorgroeimogelijkheden binnen deze functie?
  
• Welke mogelijkheden zijn er om in de organisatie door te groeien naar andere functies?

• Biedt u voor die doorgroeimogelijkheid een bepaalde opleiding aan?
  

Over het management

Het is goed om te informeren naar de stijl van leidinggeven en de mate van autonomie die je in deze functie zult hebben.

Voorbeeldvragen:

• Is de manier van leidinggeven vooral gericht op het werk efficiënt gedaan krijgen, of op de ontwikkeling en groei van medewerkers?
  
• Hoe worden besluiten genomen in het team?
• Hoe worden mijn prestaties beoordeeld?
• In hoeverre ben ik in deze functie zelf verantwoordelijk om mijn werkzaamheden in te richten?
  

Over het team waarin je komt te werken

Het is prima om de sfeer en samenwerking in het team aan de orde te stellen.

Voorbeelden van vragen die je kunt stellen:

Over de volgende stap

Goede slotvragen om te stellen voor de afsluiting van het sollicitatiegesprek zijn bijvoorbeeld:

• Wat is de volgende stap in de sollicitatieprocedure?
• Wilt u nog nadere informatie van mij ontvangen?
• Wat zou mijn eerste klus in deze rol kunnen zijn?

Welke vragen kun je beter niet stellen in een sollicitatiegesprek?

Er zijn vragen die je beter niet kunt stellen tijdens je sollicitatiegesprek.

Vermijd open deuren

Dit zijn feiten die je ter voorbereiding op je sollicitatiegesprek had kunnen uitzoeken. De interviewers zullen je niet serieus nemen als je dit soort zaken niet weet.

Vragen uit onzekerheid

Voorbeelden:

• Maak ik een kans?
• Vond u dat het gesprek goed verliep?
• Hoe lang is de proeftijd?
  

Door zulke vragen te stellen, kom je erg onzeker over. Heb vertrouwen in jezelf en laat deze vragen achterwege.

Vragen over arbeidsvoorwaarden

Begin in het eerste gesprek niet over je salaris, het beloningspakket en je arbeidsvoorwaarden. Je wekt hiermee de indruk niet te solliciteren naar een interessante baan, maar naar een goed salaris. Dit soort vragen stel je bij een tweede gesprek, of tijdens het arbeidsvoorwaardengesprek. Begint de werkgever er zelf over, dan kun je uiteraard wel reageren.

Voorbeelden:

• Welk salaris ga ik verdienen?
• Hoeveel vakantiedagen krijg ik?
  
• Wat zijn de secundaire arbeidsvoorwaarden?

Vragen die je van een website hebt geplukt

Zie de voorbeeldvragen in dit artikel als goede voorbeelden en laat je erdoor inspireren. Maar neem onze voorbeelden niet klakkeloos over. Verzin originele vragen zodat je een creatieve indruk maakt op de selecteurs.

Wedervragen

Kun je goed zelfstandig werken?

Dan reageer je dus niet met een wedervraag als: vindt u dat dan belangrijk in deze functie? Het lijkt er dan op alsof je de vraag wilt ontwijken.

Irrelevante vragen

Stel geen vragen over andere onderwerpen dan de vacature en de organisatie. Onderwerpen die niet aan de orde horen te komen zijn bijvoorbeeld:

• Persoonlijke vragen aan de interviewer, zoals:
  
• wat zijn uw goede eigenschappen?
• wat zijn uw zwakke punten?
• wat is uw grootste prestatie tot nu toe?
• wat zijn uw slechte eigenschappen?
  
• De situatie bij je huidige werkgever en vorige werkgever.
• Andere kandidaten in de sollicitatieprocedure.
  
• Lastige vragen over maatschappelijke kwesties.

Stel alleen relevante vragen over de werkgever en de vacature waarop je solliciteert.

Een uitzondering is de persoonlijke vraag aan de interviewer: wat vindt u het leukste aan werken bij deze organisatie? Dit is een prettige manier om het ijs te breken (mensen vinden het fijn om over zichzelf te praten). Je krijgt inzicht in de bedrijfscultuur en een beeld van de ervaring die de interviewer in het bedrijf heeft opgedaan.

Bereid je goed voor en stel geen overbodige vragen

Renate (28): "Het is nu een aantal jaren geleden, maar ik herinner het me nog als de dag van gisteren. Ik had een vacature gezien die me wel leuk leek en heb vervolgens een brief geschreven. Ik werd voor een gesprek uitgenodigd, maar door tentamens en andere verplichtingen had ik me totaal niet in de organisatie verdiept en ook mijn sollicitatiegesprek niet voorbereid. Zo naïef als ik was, dacht ik dat het me toch wel zou lukken en vol goede moed zat ik in de tram op weg naar mijn gesprek. Al bij de eerste vraag ging het fout: "Wat weet je al van onze organisatie?" Ik stamelde wat over reclame en merkte dat de stemming er niet beter op werd. Het gesprek liep totaal niet lekker en ik had het liefst hard weg willen rennen. Natuurlijk ben ik er niet aangenomen. Ik had mijn lesje wel geleerd. Ik nam me voor dat dit nooit meer mocht gebeuren. Nadien heb ik elk gesprek grondig voorbereid." 

De markt waarop de organisatie zich richt, hoeveel werknemers er bij het bedrijf werken en wat de structuur van de organisatie is, zijn zaken die je vóór het sollicitatiegesprek uitzoekt.

Stel je over zulke praktische zaken vragen tijdens het sollicitatiegesprek, dan zien de interviewers je niet meer als een serieuze kandidaat, want die verdiept zich in de organisatie waar hij solliciteert. Bereid voor elk interview een aantal vragen voor die dieper gaan en interessanter zijn.

• Bestudeer ter voorbereiding op je sollicitatiegesprek zo veel mogelijk informatie over de organisatie. Lees bijvoorbeeld het de website en sociale media van het bedrijf.
• Informeer bij contacten in je netwerk of ze iets van het bedrijf weten.
• Probeer ook zo veel mogelijk informatie in te winnen over de branche en andere ontwikkelingen die van belang zijn.

Hiermee toon je interesse in het bedrijf en vindt je gespreksstof voor het sollicitatiegesprek.

Aanbevolen websites

• Acht vragen die je volgens experts zélf kunt stellen in een sollicitatiegesprek - door Tessa Ham op Metro Nieuws.
• 27 vragen om zelf te stellen in een sollicitatiegesprek - door Kirsten van der Kraan, Solid Professionals.
  
• Leren de juiste vragen te stellen - Vraagzin
  

Auteurs: Marieke van Oosterhout en René Pijlman