Hoe leid je een gesprek naar een diepgaand en constructief niveau? Begin met een open vraag over het onderwerp en geef de ander de ruimte om te antwoorden. Stuur het gesprek vervolgens in de gewenste richting met de krachtige gesprekstechniek LSD:

1. Luisteren
2. Samenvatten
3. Doorvragen

Deze gesprekstechniek is niet alleen een belangrijke soft skill in verschillende functies en rollen, maar is ook in persoonlijke dialogen van onschatbare waarde. Door effectief te luisteren, samen te vatten en door te vragen, kun je niet alleen je gespreksdoelen beter bereiken, maar ook de relatie met je gesprekspartner versterken.

Luisteren: aandacht voor de ander

Actief luisteren is de kunst van het volledig aanwezig zijn bij de ander, waarbij je elke nuance van het gesprek opvangt. Met je volle aandacht kijk je de ander belangstellend aan, maak je oogcontact en observeer je zowel de verbale als non-verbale communicatie.

Verbale communicatie:

• Wat iemand letterlijk zegt.
• De intentie achter de woorden.
• De betekenis die de spreker aan zijn woorden geeft.

Non-verbale communicatie:

• De toon, kracht, volume en emotie waarmee de ander spreekt.
• Lichaamstaal zoals houding, gezichtsuitdrukking en gebaren.

Communicatie is tweerichtingsverkeer tussen de gesprekspartner en jou als luisteraar: het begint met echte aandacht voor het verhaal van de ander. Met je eigen lichaamstaal laat je de ander zien dat je geïnteresseerd bent in wat hij zegt. Met een actieve luisterhouding toon je betrokkenheid en kom je meer over het standpunt en perspectief van de ander te weten.

Een krachtige luisteraar is afgestemd op twee niveaus:

1. Inhoud: rationeel begrijpen van de boodschap.
2. Gevoel: empathisch inleven en intuïtief aanvoelen.

Onderbreek je gesprekspartner niet en leid hem niet af van zijn verhaal. Laat de ander rustig uitspreken, zonder vragen te stellen die zijn betoog kunnen afkappen. Stel pas een gerichte vervolgvraag nadat de boodschap volledig is overgebracht.

Samenvatten: checken en bevestigen

Als je gesprekspartner is uitgesproken, dan vat je zijn antwoord samen in je eigen woorden. Samenvatten betekent dat je de belangrijkste punten van de ander herhaalt en zijn woorden parafraseert (herformuleert). Daarmee laat je blijken dat je hebt gehoord en begrepen wat de ander heeft gezegd.

Samenvatten wat de ander gezegd heeft, dient de volgende doelen:

• Controle: Je checkt of jouw interpretatie van het verhaal klopt en je de ander goed hebt begrepen.
  
• Focus: je houdt de lijn van het gesprek vast door alleen de essentie samen te vatten die jij van belang vindt.
• Geruststelling: een goede samenvatting geeft de ander het vertrouwen dat je de boodschap hebt ontvangen en begrepen.
• Inzicht: het helpt je te bepalen wat je al weet en waar je nog meer over wilt weten.

Voorbeelden 

• Begrijp ik je goed dat ...?
• Zeg je nu dat ...?
• Dus je wilt ...?
• Heb ik het juist dat ...?

Als de ander geen duidelijk signaal afgeeft, vraag dan expliciet of je zijn verhaal zo goed hebt samengevat. Daarmee geef je de ander de gelegenheid om iets te verduidelijken of aan te vullen, en voorkom je ergernis en misverstanden.

Doorvragen: het gesprek sturen

Nadat de samenvatting is besproken en bevestigd, vraag je door met een goede vervolgvraag. Met de keuze van de vervolgvraag toon je interesse en stuur je het gesprek een bepaalde kant op. Soms wil je belangstelling laten blijken en een vervolgvraag stellen naar aanleiding van een opmerking of suggestie van de ander. Maar laat je niet telkens leiden door suggesties en provocaties in de woorden van je gesprekspartner. Denk vanuit jouw doelen voor het gesprek en stel effectieve vragen. Jij hebt de leiding, bepaalt de structuur en neemt het initiatief.

Doorvragen kan de volgende doelen dienen:

• Dieper in te gaan op een onderwerp.

• Informatie te weten komen van de ander.

• Nieuwe inzichten opdoen over een probleem of kwestie.

• Vaagheden helder krijgen.

• Suggesties doen voor oplossingen of verbeteringen.

• Aannames toetsen en zo misverstanden voorkomen.

Aanknopingspunten om op door te vragen zijn bijvoorbeeld:

• aannames;

• subjectieve meningen;

• vaagheden en algemeenheden;

• formuleringen met 'willen',  'moeten' en 'kunnen';

• wat je gesprekspartner niet zegt, weglaat of verzwijgt.

Dit zijn slechts suggesties, ze zijn niet dwingend. Het is aan jou om de juiste vragen te stellen.

Voor het gesprek heb je enkele onderwerpen gekozen die je wilt behandelen. Deze onderwerpen diep je één voor één uit door gericht door te vragen.

Je kiest telkens bewust een bepaald type vraag:

• Een open vraag om de ander uit te nodigen om over een onderwerp uit te weiden.

• Een gesloten vraag om specifieke informatie te verkrijgen.

• Een verduidelijkingsvraag om een toelichting op een bepaald punt te krijgen.

• Een controlevraag om te controleren of je de ander goed hebt begrepen.

Voorbeelden

De belangrijkste vragen beginnen met een van de vraagwoorden wat, waarom, wie, waar en hoe:

• Hoe bedoel je dat precies? (dieper ingaan op wat iemand zegt, zonder hem te sturen).

• Wat was jouw rol in die situatie?

• Wie waren daarbij aanwezig?

• Waarom is daarvoor gekozen?

• Waar was jij toen dat bericht kwam?

Stel oordeelvrije vragen

Een oordeelvrije vraag is een vraag die gesteld wordt zonder enig oordeel of vooroordeel over de persoon of situatie. Het doel van een oordeelvrije vraag binnen de LSD-methode is om neutrale informatie te verzamelen zonder de ander te beïnvloeden of te veroordelen.

Stel bijvoorbeeld dat je met iemand praat die net zijn baan heeft verloren. Een oordelende vraag zou zijn: "Hoe ben je erin geslaagd om je baan te verliezen?" Deze vraag insinueert dat de persoon verantwoordelijk is voor zijn ontslag. Dit kan een defensieve reactie of schaamte veroorzaken.

Een oordeelvrije vraag zou kunnen zijn: "Kun je me vertellen wat er is gebeurd waardoor je je baan hebt verloren?" Deze vraag is neutraal en biedt de ander de mogelijkheid om zijn verhaal te delen zonder zich aangevallen te voelen. Het geeft de ander ruimte om zijn perspectief te delen en dat kan leiden tot een beter begrip van zijn situatie.

Door oordeelvrije vragen te stellen, bevorder je eerlijke en respectvolle communicatie.

Wat is de betekenis van LSD?

LSD is een acroniem, een afkorting die bestaat uit de eerste letters van de woorden Luisteren, Samenvatten en Doorvragen. LSD is een gesprekstechniek die je kunt gebruiken in professionele gesprekken om mensen doelgericht en diepgaand te bevragen. Het is een belangrijk onderdeel van het werk van professionals in de meest uiteenlopende beroepen.

Met de LSD-methode heb je een echt gesprek dat je stap voor stap de diepte in stuurt, maar wel in de door jou gewenste richting. Het is een goede basis voor effectieve communicatie met de ander.

LSD helpt om meer inzicht te krijgen in de behoeften, wensen en zorgen van de gesprekspartner. Met LSD maak je echt contact met je gesprekspartner. Hij zal zich daardoor beter gehoord en begrepen voelen.

Voorbeeld van de LSD-methode

Manager van een trainer: "Hoe ging de training Luisteren gisteren?"

De trainer antwoordt: "De training Luisteren gisteren ging goed. De meeste deelnemers waren na afloop tevreden. Maar ik vond sommige deelnemers wat passief."

Manager vat samen: "Dus als ik je goed begrijp is je beeld dat de deelnemers tevreden waren over de cursus, maar jij bent niet zo tevreden over hen?"

Trainer: "Nou ja, ze leken niet echt enthousiast. Misschien zijn ze door hun baas naar de training gestuurd of hebben ze er op een onbewuste manier voor gekozen. Maar ik vond dat niet zo'n probleem."

De manager wil meer inzicht krijgen in de werkwijze van de trainer en vraagt door: "Welke activerende werkvormen heb je ingezet?" 

Toepassingen van LSD

LSD is een krachtige communicatietechniek die breed toepasbaar is in verschillende professionele situaties.

Probleemanalyse

Met LSD kun je samen met anderen een probleem grondig analyseren:

• Je luistert zorgvuldig naar alle aspecten van het probleem, inclusief de feiten, emoties en perspectieven van betrokkenen. 
• Je vat de belangrijkste aspecten samen om te bevestigen dat je het probleem goed begrijpt. 
• Je vraagt door om de kwestie grondiger te onderzoeken, onduidelijkheden te verhelderen en de onderliggende oorzaken van het probleem te achterhalen.

Zo zorg je voor een helder begrip van het probleem, wat essentieel is voor het vinden van effectieve oplossingen.

Onderhandelen

In een onderhandeling is het belangrijk om de belangen en standpunten van de andere partij goed te begrijpen. LSD stelt je in staat om betere compromissen te vinden en win-win-oplossingen voor te stellen.

Conflicten oplossen

Met LSD kun je een conflict effectief oplossen in een conflicthanteringsgesprek. Door te luisteren en samen te vatten, begrijp je de kern. Doorvragen helpt onderliggende oorzaken te vinden en een oplossing te bereiken die voor iedereen werkt.

Draagvlak opbouwen

Om draagvlak te creëren voor een verandering kun je LSD toepassen door:

• Goed te luisteren naar de zorgen en behoeften van je collega's, zodat je begrijpt wat hen tegenhoudt of motiveert. 
• Samen te vatten wat je hebt gehoord om te laten zien dat je hun standpunten serieus neemt. 
• Door te vragen om eventuele onduidelijkheden te verhelderen en samen naar oplossingen te zoeken die de verandering acceptabeler maken.

Zo zorg je voor open communicatie, betrokkenheid en een gevoel van medezeggenschap, wat het draagvlak vergroot.

In professionele gesprekken

Luisteren, samenvatten en doorvragen is essentieel in verschillende professionele contexten, zoals klantenservice, verpleging en coaching. Daarmee kun je in een professionele rol beter begrijpen wat de behoeften en zorgen van je cliënten zijn. Dit helpt je bij het bieden van gepaste oplossingen en ondersteuning.

Tips voor een goed LSD-gesprek

Nog enkele tips en ezelsbruggetjes die je kunnen helpen om een LSD-gesprek goed te laten verlopen:

• Maak gebruik van stiltes. Door af en toe een stilte te laten vallen, geef je de ander de ruimte om na te denken en meer te delen dan hij in eerste instantie van plan was. Dit kan vooral nuttig zijn in onderhandelingen of conflicthanteringsgesprekken, waar het volledige verhaal vaak complex is.
  
• Laat OMA thuis: Opvattingen, Meningen en Adviezen. Ga het gesprek in met een open mind, wees nieuwsgierig, stel vragen en luister naar de ander.
• Wees een OEN: Open, Eerlijk en Nieuwsgierig. Ga samen met de ander op zoek naar het echte probleem.
• Maak je niet DIK: Denk In Kwaliteiten. Ga ervan uit dat iedereen op zijn manier zijn best doet. Sta open voor de kwaliteiten van je gesprekspartner en probeer niet de schuld bij hem neer te leggen voor wat er fout is gegaan. Je zult het gesprek meer ontspannen voeren.

Aanbevolen websites

• LSD en de kunst van het stellen van vragen - Vraagzin

Bronnen

• Training Gesprekstechnieken - door Corona de Wert op Leren.nl
  
• Het belang van goede communicatie - Tailor you
  
• Gebruik LSD, wees een OEN, laat OMA thuis en maak je niet DIK - ProfessioneelZijn