Beroepen van de toekomst

Een zelfrijdende auto brengt je naar het ziekenhuis waar een arts samen met een operatiebot je knie repareert. Bij thuiskomst staat de verwarming al behaaglijk aan en heeft een drone een pakketje met daarin je medicijnen afgeleverd. Het klinkt als toekomstmuziek, maar volgens deskundigen maken deze technologische hoogstandjes binnen afzienbare tijd deel uit van ons gewone leven. De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel en zullen impact hebben op de manier waarop we werken. Er is nog veel onduidelijk over wat de precieze gevolgen voor de Nederlandse arbeidsmarkt zullen zijn, maar het is wel duidelijk dat de technologische ontwikkelingen alle beroepsgroepen en -klassen zullen raken: van caissière tot notaris en van serveerster tot docent. De automatisering, digitalisering en robotisering doet banen verdwijnen, maar levert ook weer nieuw werk op.

Automatiseringsrisico

Onderzoekers van Oxford University inventariseerden van zeventig beroepen de daarvoor noodzakelijke handelingen en taken. Daarna beoordeelde een team van automatiseringsexperts per onderdeel hoe groot de kans op automatisering is. Aan de hand van deze gegevens analyseerden de onderzoekers vervolgens ruim 700 beroepen en maakten een inschatting van de mate waarin deze beroepen geautomatiseerd kunnen worden; het automatiseringsrisico. Hoe hoger het automatiseringsrisico, hoe hoger de kans dat een beroep op termijn verdwijnt en vice versa.

Een laag automatiseringsrisico betekent overigens niet een grote kans op werk. Psychologen zullen bijvoorbeeld niet snel vervangen worden door een robot, maar toch is het arbeidsmarktperspectief voor veel psychologen ongunstig. Of een beroep bedreigd wordt door technologie hangt af van de taken en werkzaamheden die bij de functie horen. Daaruit blijkt dat vooral banen op mbo-niveau in de dienstverlening, verkoop en administratie en in mindere mate ook productie en transport de komende jaren onder druk komen te staan. Risicoberoepen zijn:

  • boekhouder
  • secretaresse
  • postsorteerder
  • assemblagemedewerker 
  • medewerker in de horeca
  • verkoper
  • bestuurder van een voertuig, zoals vrachtwagenchauffeur

Wie denkt dat hij met een hbo- of wo-diploma geen risico loopt heeft het mis. In vorige technologische revoluties werd vooral laaggeschoolde, fysieke arbeid getroffen door mechanisering en automatisering, maar door de verregaande ontwikkeling van intelligente machines die zelf bewegen, handelen en ‘denken’ ben je ook als hogeropgeleide een prooi voor de robot. Beroepen als dat van accountant, belastingadviseur, taxateur, verzekeringsagent, makelaar, ergotherapeut en laborant zitten ook in de ‘rode zone’.

Beroepen die zullen blijven bestaan

Heel precies dezelfde handeling herhalen in een niet veranderende omgeving – denk aan de lopende band – dat kunnen robots beter dan mensen. Maar inspelen op veranderingen, omgaan met emoties en onvoorspelbaarheid kunnen mensen nog steeds het beste. Robots begrijpen mensen nog maar beperkt en voor goede zorg is onder meer begrip, menselijk contact en ontmoeting nodig. Niet verrassend vind je deze competenties terug in de beroepen die niet of nauwelijks gevoelig zijn voor de robotisering en het laagste automatiseringsrisico hebben, zoals:

Want ondanks dat robots nooit ziek zijn, 24 uur per dag kunnen werken en over het algemeen sneller zijn dan mensen, behoudt de mens een voorsprong op een aantal competenties:

Nieuwe functies

Er verdwijnen door de robotisering niet alleen banen, er komen ook nieuwe bij. In de digitale economie hebben consumenten en bedrijven nieuwe behoeftes, waardoor nieuwe banen ontstaan. Immers: wie programmeert de robots? Wie checkt ze? En wie maakt de nieuwe apps? De meest veelbelovende banen van de toekomst vullen óf het werk van machines aan óf zijn banen die sterk afhankelijk zijn van menselijke kwaliteiten die niet gerealiseerd kunnen worden door een computer. Voorbeelden van dergelijke beroepen zijn:

  • Robotica ingenieur. Als robotingenieur bedenk en ontwikkel je robots; je bent softwareontwikkelaar en ingenieur ineen.
  • Big data specialist. We verzamelen een grote berg gegevens, maar wat doen we ermee? Hoe ga je deze commercialiseren of gebruiken? Als big data specialist ben je in staat om met behulp van software en andere technieken deze enorme hoeveelheid data op een zinvolle en betekenisvolle wijze te ontsluiten.
  • 3D-engineer. Je bent gespecialiseerd in 3D-printing en kunt hierdoor alles maken dat is bedacht door het menselijke brein of een computer en wat fysiek en tastbaar is.
  • Ontwikkelaar Internet of Things (IoT). Van je auto tot en met de koelkast, als ontwikkelaar IoT zorg je ervoor dat alles in verbinding staat met het internet.
  • Neuromarketeer. In de reclame en de marketing verdringt hersenonderzoek de testpanels en wordt de manier waarop producten worden gepromoot en verkocht gebaseerd op de data die hersenscans opleveren.  
  • Domotica adviseur. Als domotica adviseur ben je gespecialiseerd in het gebruik van technologische toepassingen in huis. Je zorgt ervoor dat de koelkast je favoriete producten automatisch besteld als deze op zijn en dat de verwarming op tijd aangaat zodat het lekker warm is als je thuiskomt. 
  • Dronepiloot. Als dronepiloot bestuur en navigeer je drones (onbemande luchtvaarttuigen) voor onder meer het vervoer van goederen, het maken van opnames of het inspecteren van moeilijk bereikbare plekken (zoals kassen).

Ook al is er nog veel onduidelijk, een ding is zeker: de snel veranderende wereld van technologie heeft een grote invloed op de toekomst van ons werk en we zullen meer dan ooit moeten werken aan onze duurzame inzetbaarheid.

Aanbevolen links

  • Hoe groot is de kans dat jij je baan aan een robot verliest? De Oxford University Martin School zocht dit uit voor 702 beroepen. In deze lijst kun je opzoeken hoe groot de kans is dat een robot jouw baan inpikt.
  • Professor Andrew Mc. Afee schreef de bestseller The Second Machine Age. In deze lezing geeft hij aan wat de impact is van robotisering op de economie, maatschappij en arbeidsmarkt.
Auteur: Marieke van Oosterhout
Je bent hier: Home → Beroep → Beroepen van de toekomst