Met de STAR-methode kun je gestructureerd antwoord geven op competentiegerichte vragen in het sollicitatiegesprek. Je kunt de gespreksmethode ook gebruiken om beweringen in je sollicitatiebrief te onderbouwen. Je vertelt over een werksituatie die je hebt meegemaakt, wat jouw taak daarin was, hoe je de situatie hebt aangepakt en wat het resultaat was.

Interviewers gebruiken de STAR-methode als competentiegerichte interviewtechniek in het sollicitatiegesprek. De interviewer stelt je dan gedragsgerichte vragen over werkgedrag dat relevant is voor de functie waarop je solliciteert. Hij vraagt naar een voorbeeld van iets dat je feitelijk hebt gedaan in een eerdere werksituatie. Hij vraagt je om op die ervaring terug te blikken, te vertellen wat jouw bijdrage was, wat het resultaat daarvan was en wat je ervan hebt geleerd.

Met STAR geef je voorbeelden van feitelijk werkgedrag

STAR is een acroniem dat staat voor: Situatie, Taak, Actie en Resultaat:

• Wat was de werksituatie?
• Wat waren jouw taken?
• Welke actie heb jij ondernomen?
• Wat was daarvan het resultaat?
  

De kern van de STAR-methode is: gedrag uit het recente verleden is de beste voorspeller van toekomstig gedrag.

Het komt erop neer dat je voorbeelden geeft van feitelijk werkgedrag dat te maken heeft met het functieprofiel. Daarmee toon je aan dat je de functie waarop je solliciteert, goed kunt vervullen.

Voorbeeld STAR: klantgerichtheid en een lastige klant

Stel, bij een sollicitatie naar de functie van verkoper krijg je in het sollicitatiegesprek de volgende vraag:

"Wat was je lastigste klant?"

Aan de hand van de STAR-methode kun je deze competentiegerichte vraag over klantgerichtheid concreet beantwoorden:

Als je dit STAR-model gebruikt voor je sollicitatiebrief, volstaat het om in een paar korte zinnen je beweringen met feiten of een voorbeeld te illustreren. Maak het niet te uitgebreid.

Situatie

Kies een relevante situatie die goed aansluit bij de gevraagde competenties voor de functie waarop je solliciteert.

Geef een duidelijk beeld van de situatie waarin jouw activiteiten zich afspeelden. Bijvoorbeeld: Wie waren erbij betrokken? Wat speelde er? Wat was het probleem? Wat was de grootste uitdaging? Welke hindernis moest je overwinnen? Wat was jouw rol in het team en de organisatie? Was er sprake van spanningen of werkdruk?

Het moet altijd gaan om een werksituatie waarin jij feitelijk hebt geacteerd, niet een fictieve situatie of een scenario waarin een collega het werk deed en jij alleen getuige was.

Taak

Je vertelt zo concreet mogelijk wat jouw specifieke rol was in de betreffende situatie. Wat waren jouw verantwoordelijkheden en taken? Welk doel of resultaat moest er worden bereikt? Wat mocht er van jou worden verwacht? Wat verwachtte je zelf van jouw bijdrage?

Actie

Je vertelt welke activiteiten jij concreet hebt ondernomen. Vertel niet alleen feitelijk wat er gebeurde, maar ook hoe het denkproces verliep: hoe heb jij het probleem geanalyseerd, wat was jouw plan van aanpak en voor welke oplossing heb je gekozen? Welke methoden en technieken paste je toe?

Geef aan welke vaardigheden, competenties en ervaring je hebt gebruikt. Vertel welk initiatief je hebt genomen of hoe je leiderschap of besluitvormingsvaardigheden hebt getoond.

Beschrijf wat jouw rol was in het team, hoe je hebt gecommuniceerd en hoe je met eventuele spanningen of conflicten bent omgegaan. Schets een beeld van de besluiten die zijn genomen en jouw interactie daarbij met je leidinggevende.

Tip: lees de 'A' in STAR als 'aanpak' in plaats van 'activiteiten'. Vertel niet alleen wat je hebt gedaan, maar ook waarom je zo te werk bent gegaan en hoe je het hebt aangepakt.

Resultaat

Heb je het project voltooid of de klus geklaard? Was het probleem opgelost, heb je de taak met succes volbracht, werd het doel bereikt, was de klant tevreden? Heeft jouw aanpak gewerkt? Wat was de impact of het effect van jouw actie op anderen en op jezelf?

Als je een teamresultaat bespreekt, geef dan aan wat jouw specifieke rol was en hoe jouw acties hebben bijgedragen aan het succes van het team. Benadruk wat je hebt bijgedragen aan de goede samenwerking binnen het team.

Wat ga je voortaan beter doen: Reflectie en Transfer

De STAR-methodiek kun je uitbreiden met:

• Reflectie: wat heb je ervan geleerd?
• Transfer: wat ga je in een toekomstige werksituatie anders doen?

Daarmee is de cirkel rond: je begint met een werksituatie uit het verleden, geeft aan hoe je je hebt ontwikkeld en eindigt met een vergelijkbare werksituatie in de toekomst.

Van STAR naar STARR: Reflectie

Aan het acroniem STAR wordt vaak nog een R toegevoegd, die staat voor reflectie. Door terug te blikken op de werksituatie, verbind je conclusies aan je handelen. Hoe kijk jij terug op deze werkervaring? Daarmee laat je zien dat je in staat bent om te leren van je ervaringen en bereid bent om jezelf te verbeteren.

Goede reflectievragen zijn bijvoorbeeld:

• Was je tevreden met je aanpak?
  
• Wat heb je geleerd van deze werkervaring?
• Welke feedback heb je gekregen en hoe beoordeel je die?
  
• Hoe heb je jezelf door deze ervaring ontwikkeld?
• Wat zou je in dezelfde situatie nu anders doen?
• Hoe had je een beter resultaat kunnen bereiken?
  

Eigenlijk kun je de STAR-methode nooit goed gebruiken zonder enige mate van reflectie te plegen (een paar uitzonderingen daargelaten). STAR en STARR staan dus eigenlijk voor hetzelfde. Wel is het zo dat als je wilt leren van een situatie, je nooit zonder de R van reflecteren kunt. Ben je alleen op zoek naar feiten, bijvoorbeeld om die goed te kunnen beschrijven in een sollicitatiebrief, dan zul je wat minder nadruk hoeven leggen op de reflectiecomponent.

De STARR-methode wordt ook wel gebruikt als reflectiemodel of reflectiemethode, om te leren van een bepaalde werkervaring. Zo kun je bijvoorbeeld reflecteren op een stage in je opleiding en deze stage-ervaring met de STARR-methode beschrijven in je reflectieverslag.

Van STARR naar STARRT: Transfer

Aan het acroniem STARR wordt soms de letter 'T' toegevoegd, die staat voor transfer of toepassen. 'Transfer' is in dit verband onderwijskundig jargon, dat staat voor het omzetten van kennis, inzicht of ervaring naar nieuw gedrag.

Voorbereiding op het sollicitatiegesprek

Het sollicitatiegesprek verloopt beter als je je geschiktheid voor de functie niet alleen duidelijk kunt verwoorden, maar ook kunt onderbouwen aan de hand van concrete voorbeelden met de STAR-techniek.

Als voorbereiding op je sollicitatiegesprek is het verstandig om de STAR-methode van tevoren te oefenen, zodat je:

• gedragsvragen doelgericht kunt beantwoorden;

• pakkende en duidelijke voorbeelden kunt noemen.

Oefen STAR-antwoorden voor de vaardigheden en kwaliteiten die relevant zijn voor de functie waarop je solliciteert. Deze functievereisten worden genoemd in het functieprofiel in de vacaturetekst.

Kies uit het functieprofiel 3 of 4 vaardigheden of eigenschappen waarvan jij denkt dat ze de belangrijkste zijn voor de functie. Beschrijf bij elke vaardigheid of eigenschap een toepasselijke werksituatie uit het recente verleden. Ga vervolgens na welke taak jij daarin had, welke acties jij hebt ondernomen en ten slotte wat het bereikte resultaat was. Kijk in de lijst met voorbeelden van competentiegerichte vragen voor een idee wat voor vragen een sollicitatiecommissie je zou kunnen stellen.

Heb je geen of nog niet zo veel werkervaring? Gebruik dan situaties uit je opleiding of andere activiteiten, zoals een bestuursfunctie of vrijwilligerswerk in een studentenvereniging, culturele organisatie of sportclub.

Tips voor het gebruik van de STAR-methode

• Beschrijf een werksituatie waarin je een van jouw kernkwaliteiten of sterke hard skills of soft skills overtuigend hebt toegepast.
  
• Zorg ervoor dat je goed op de hoogte bent van de inhoud van je sollicitatiebrief en je cv. Je kunt interviewvragen verwachten over kwaliteiten die je daarin onder de aandacht brengt.
• Vertel een eerlijk en realistisch verhaal over je eigen werkervaring. Bluf niet en vertel zeker geen leugens of halve waarheden.
  
• Houd je verhaal beknopt en concreet.
• Gebruik bij voorkeur voorbeelden uit het recente verleden.
• Laat zien dat je beschikt over het vermogen tot zelfevaluatie: het analyseren en beoordelen van je eigen prestaties en gedrag.
  

Voorbeelden van STAR antwoorden

Je vindt hier meer voorbeelden van STAR-antwoorden op competentiegerichte vragen over o.a. de competenties:

• samenwerken
• stressbestendigheid
• klantgerichtheid
• besluitvaardigheid
• resultaatgerichtheid
  

Aanbevolen video's

• Solliciteren? Gebruik de STARR methode - UWV
• Tips voor de STARR methode - Universiteit Leiden, Career planning
  

Auteur: Marieke van Oosterhout, met bijdragen van René Pijlman