Hbo-opleiding Chemische Technologie

Kijk je nog steeds naar Willem Wever? Vraag je je af welke machinerie er nodig is om gezichtscrème te maken, hoe jenever wordt gestookt of bagger wordt gereinigd, en heb je daarnaast een behoorlijke dosis technisch vernuft? Ben je geïntrigeerd door hoe een bierbrouwerij werkt? Dan is de hbo-opleiding Chemische Technologie mogelijk iets voor jou. Je ontwikkelt nieuwe producten of halffabricaten, maar je ontwerpt ook instrumentarium en machinerie waarmee die producten op grote schaal gefabriceerd worden. Je onderzoekt hoe chemische processen sneller, beter en schoner kunnen verlopen.

Wat kun je ermee worden?

Een chemisch technoloog weet hoe een laboratoriumexperiment wordt omgezet naar een grootschalig industrieel productieproces. Chemisch technologen kunnen in het klein, maar ook in het groot denken. Je komt vaak terecht in een 'stoer' beroep. Je overziet de productieprocessen in een grote fabriek, of je werkt op een booreiland.

Beroepen die door afgestudeerden in de chemische technologie worden uitgeoefend zijn bijvoorbeeld:

Procestechnoloog. Je ontwerpt productieprocessen die in fabrieken gebruikt worden. Maar je kunt je ook specialiseren in alles wat met baggeren te maken heeft. Je werkt samen met productontwikkelaars en kwaliteitsmedewerkers.
Chemisch technoloog. Je analyseert en ontwerpt nieuwe chemische en technologische processen voor de industrie. Je werkt bijvoorbeeld op een R&D-afdeling.
Offshore technicus. Je werkt op een booreiland. Je weet alles van leidingen, gevaarlijke stoffen en milieueisen.
Plantmanager. Je zorgt ervoor dat een fabriek blijft draaien.
Productontwikkelaar in de chemische industrie. Je werkt aan de ontwikkeling van nieuwe chemische producten en zorgt dat die tegen acceptabele kosten op de markt gebracht kunnen worden.
Docent scheikunde. Als je tijdens je studie ook didactiek volgt, ben je bevoegd scheikunde te geven op middelbare scholen.

Kies je voor een kortere, duale variant van twee jaar, die opleidt tot de Associate degree (mogelijk bij de Hogeschool Utrecht), dan liggen functies als wachtchef in een fabriek, technisch assistent productie en dergelijke in het verschiet.

Wat is het carrièreperspectief?

Als chemisch technoloog ben je behoorlijk specialistisch opgeleid. Maar je kunt altijd doorgroeien.

Je kunt je na je afstuderen in je werk verder specialiseren op een bepaald terrein (je weet dan alles van de verwerking van olie, of alles van het opzetten van milieu- en kwaliteitszorgsystemen).
Ben je meer commercieel ingesteld, dan kun je bijvoorbeeld technisch accountmanager of salesmanager worden bij een fabriek.
Ook kun je terecht als adviseur bij onderzoeksinstituten als TNO, milieuadviesbureaus of de overheid.
Wil je je kennis overbrengen aan anderen: met deze opleiding kun je ook leraar Scheikunde worden. Je moet dan wel tijdens de opleiding stage lopen op een school.
Tot slot kun je doorgroeien naar een managementfunctie in de procesindustrie, in de chemische industrie of andere technologiebedrijven.

Wat zijn de belangrijkste competenties?

Analyseren. Je moet verbanden kunnen leggen tussen de gegevens die je hebt verzameld en de verschillende omstandigheden waaronder je een chemische proef hebt gedaan. Je moet in het klein (tot op de molecuul nauwkeurig) en het groot (een fabrieksproces) kunnen denken zonder het overzicht te verliezen. Kun je kritisch en logisch nadenken?
Technisch inzicht. Voor het opzetten van grote technische installaties heb je een behoorlijke dosis technisch inzicht nodig. Je moet een chemische én natuurkundige interesse en vaardigheden hebben.
Creativiteit. Elk probleem vraagt om een eigen antwoord. Geen fabriek is hetzelfde, en ieder productieproces heeft zijn eigen eisen. Jij moet voldoende creativiteit bezitten om voor al deze verschillende vragen passende oplossingen te verzinnen.
Probleemoplossend vermogen. De materie waar een chemisch technoloog mee te maken heeft, is complex. Je moet rekening houden met allerlei vraagstukken tegelijk: hoe zit een proces chemisch in elkaar, welke installatie is nodig voor het productieproces, welke automatisering kan er worden toegepast, wat zijn de milieueisen en hoe wordt de veiligheid gegarandeerd?
Engelse taalvaardigheid. Veel grote fabrieken opereren internationaal. Kennis van het Engels is onontbeerlijk als je bij zulke bedrijven werkt.
Samenwerken. Grote processen leiden, sturen of opzetten doe je nooit alleen. Daar zijn altijd meer mensen bij betrokken. Als chemisch technoloog moet je daarom goed kunnen samenwerken en communicatief vaardig zijn.

Hoe lang duurt de opleiding?

De voltijd, deeltijd en duale opleidingen duren vier jaar, tenzij je een vwo-diploma met het profiel Natuur & Techniek of Natuur & Gezondheid hebt of een relevante mbo-opleiding (zoals Procestechniek) hebt gevolgd. Dan krijg je waarschijnlijk een aantal vrijstellingen en heb je vaak de mogelijkheid om de opleiding in ongeveer drie jaar af te ronden. Na het behalen van je diploma krijg je de Ingenieurstitel (ing.) en de internationale titel Bachelor of Engineering.

Wat doe je tijdens de opleiding?

Student gezocht. Ben jij student Chemische Technologie aan een hbo-instelling? Vertel ons over jouw opleiding, zodat anderen uit de eerste hand kunnen horen hoe de opleiding bevalt en wat er leuk, spannend of moeilijk aan is. Het mooiste verhaal plaatsen we bij dit artikel.

Bij de meeste instellingen waar je de hbo-opleiding Chemische technologie kunt volgen, krijg je te maken met competentiegericht onderwijs en/of probleemgestuurd onderwijs. Dat betekent dat je stapsgewijs allerlei eigenschappen, kennis en vaardigheden ontwikkelt die je nodig hebt voor je latere beroep. Je zult vaak zelfstandig en actief, samen met een groepje medestudenten, werken aan een praktijksituatie. Je analyseert echte chemische en technische problemen. Je verdiept je in de werking van een bierbrouwerij, en ontwerpt bijvoorbeeld een nieuw type koffiezetapparaat.
In het eerste jaar krijg je, naast je praktijkopdrachten, vakken als procestechnologie, procesbeheersing, wiskunde en onderhoudsmanagement. Ook is er veel aandacht voor veiligheid.

In het tweede jaar worden de chemische en technische problemen waar je aan werkt steeds complexer. Je verdiept je bijvoorbeeld in de chemische en fysische achtergronden van werkmethoden, productieprocessen en apparaten. Je verdiept je in stromingsleer en werktuigbouw. Maar je houdt je ook bezig met veiligheids- en milieuaspecten. Je kiest een major waarin je je verdiept in een de richting waar je later werkzaam wilt zijn, bijvoorbeeld chemische installaties in fabrieken, procesautomatisering enzovoort. Je kunt je ook bekwamen in het leiden van projecten en het geven van adviezen.

Je kunt kiezen uit een aantal afstudeerrichtingen (het aanbod en de naamgeving wisselt per instelling): bijvoorbeeld Chemical Research & Development of Chemical Engineering, of gewoon chemische of procestechnologie.

In het derde en vierde jaar verdiep je je steeds verder in de door jou gekozen richting. Je loopt stage en doet een afstudeeronderzoek. Omdat je kennismaakt met de praktijk, ontdek je steeds beter wat je 'in het echt' te wachten staat.

Hoe zwaar is het?

De hbo-opleiding Chemische Technologie is niet zo zeer moeilijk als wel zeer breed. Je moet in veel deelvakgebieden thuis zien te raken, variërend van scheikunde, natuurkunde, meet- en regeltechniek, tot automatisering en communicatieve vaardigheden. Dat maakt de studie zwaar, maar tegelijkertijd heel boeiend en afwisselend. Doordat de meeste studies projectgericht zijn opgezet, is de studie niet saai, maar juist praktisch. Je moet wel tegen de verantwoordelijkheid kunnen die complexe materie met zich meebrengt. De duale en deeltijdopleidingen zijn zwaarder, omdat je de studie naast je baan doet.

Welke toelatingseisen zijn er?

Je wordt toegelaten tot de hbo-opleiding Chemische Technologie als je in het bezit bent van een havo-, vwo- of mbo-4-diploma. Heb je een havo- of vwo-diploma, dan moet je ook over het juiste profiel beschikken.

Havo: Natuur & Techniek of Natuur & Gezondheid.
Vwo: Natuur & Techniek of Natuur & Gezondheid.

Heb je een mbo-4-diploma, dan gelden de volgende eisen:

Diploma mbo Procestechniek.
Diploma Middelbaar Laboratoriumonderwijs (MLO).
Diploma van een andere mbo-opleiding op niveau 4 met natuur- en scheikunde.

Hogescholen kunnen afwijkende of aanvullende eisen stellen; informeer bij de hogeschool van je keuze dus goed naar de toelatingsvoorwaarden.

Hoe kom je erachter of de opleiding bij je past?

Ben of was je een echte fan van Willem Wever en wil je van alles weten hoe het nu eigenlijk gemaakt wordt?
Heb je een fascinatie voor fabrieken, olieraffinaderijen en zou je wel eens een booreiland willen bezoeken?
Ben je geduldig, precies en nauwkeurig?
Heb je aandacht voor details, maar denk je ook graag in het groot?
Kun je niet goed kiezen tussen scheikunde, natuurkunde en werktuigbouwkunde?
Vind je reageerbuisproeven interessant, maar ook een beetje pietepeuterig?
Ben je nieuwsgierig?
Houd je van een stoere werkomgeving?
Heb je zin om iets uit te vinden?
Op de website Exact wat je zoekt krijg je een goed beeld van wat chemische technologie inhoudt, welke activiteiten er zijn in de chemische industrie en welke beroepsmogelijkheden er zijn na een voltooide opleiding.

Wat is het profiel van de studenten?

Studenten die voor de opleiding Chemische Technologie kiezen houden van grote, stoere installaties. Ze vinden scheikunde interessant, maar proefjes doen in een laboratorium vinden ze te kleinschalig. Ze houden van denken in het groot. Het zijn denkers én doeners. Ongeveer 10 tot 30% van de studenten is vrouw.
Studenten zijn goed in de bètavakken en hebben een fascinatie voor technische processen achter gewone producten. Hoe worden verf, bier, jenever of lippenstift gemaakt? Wat doen we met bagger en vervuilde grond? Wat komt er kijken bij de productie van schone brandstof?

Welke hbo-opleidingen lijken erop?

Hbo-opleidingen die verwant zijn aan de hbo-opleiding Chemische technologie zijn:

Wil je toch liever iets op mbo-niveau, informeer dan naar Chemische Laboratoriumtechniek of Procestechniek. Als je na het behalen van je diploma nog verder wilt studeren, dan sluiten de volgende universitaire opleidingen aan op de hbo-opleiding Chemische Technologie: Scheikunde, Scheikundige technologie, Procestechnologie, Life Sciences enzovoort.

Auteur: Ysolde Bentvelsen