Aandacht voor details

Aandacht en oog hebben voor details (of: detailgericht zijn) houdt in dat je in je werkzaamheden niet alleen op de grote lijnen let, maar ook oog hebt voor de kleine onderdelen van het grotere geheel. Deze competentie is vooral belangrijk in functies waarbij het over het hoofd zien van kleine dingen grote gevolgen kan hebben. Denk bijvoorbeeld aan functies in de financiële dienstverlening waar een nulletje te veel of te weinig het faillissement van een bedrijf kan betekenen. Of in de gezondheidszorg, waar de verkeerde dosering van een medicijn het verschil tussen leven en dood kan zijn.

Wat betekent aandacht voor details concreet?

Aandacht voor details houdt in dat je:

alert en geconcentreerd werkt en weinig fouten maakt.
nauwkeurig voorgeschreven instructies foutloos uitvoert.
belangrijke informatie altijd op detailniveau controleert.
goed let op de 'kleinigheden' die toch belangrijke aandachtspunten zijn.
in routinematige taken kritisch blijft en alert bent op afwijkingen.
details, data en cijfers interpreteert en checkt.
vlot essentiële punten uit een complexe hoeveelheid informatie kunt halen.
vlot lacunes in tabellen en schema`s ontdekt.
vlot tegenstrijdigheden in gedetailleerde informatie opmerkt.
kleine afwijkingen en fouten in werk van anderen snel opmerkt.

Wat zie je hier?

Bekijk de volgende afbeelding. Wat zie je?

SSSSSSSSSSSSS
SSSSSSSSSSSSS
SSSSSSSSSSSSS
SSSSS
SSSSS
SSSSS
SSSSS
SSSSS
SSSSS
SSSSS

Wat heb je geantwoord? Zag je een hoofdletter T of een reeks s-en? Als je meer abstract denkt, meer gericht bent op de grote lijn, zag je waarschijnlijk vooral een T. Ben je iemand die juist meer op details let, dan zag je allemaal s-en.

Detailgericht als competentie

Een competentie is een in gedrag waarneembare combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten waarmee je in praktijksituaties je werk goed kunt doen. De competentie detailgericht (of: omgang met details, oog voor details) staat op menige lijst met algemene competenties.

Welke competenties komen erbij kijken?

Accuratesse. Je streeft naar nauwkeurigheid en probeert kwalitatief goed werk af te leveren. Je probeert fouten te voorkomen en ziet erop toe dat niet alleen je eigen werk, maar ook dat van collega’s grondig, geordend en zorgvuldig wordt uitgevoerd.
Prestatiemotivatie. Je hebt een innerlijke wil om goed te presteren; om doelen te behalen en succesvol te zijn.
Resultaatgericht. Wie goede resultaten wil behalen, zal ook nauwkeurig werken. Slordigheid vermindert immers de kans op succes.
Verantwoordelijkheid. Je wilt kwalitatief hoogstaand werk afleveren omdat je weet dat er veel van afhangt. Je bent verantwoordelijk voor de prestaties van je afdeling, organisatie of bedrijf.

Aan welke competenties draagt detailgerichtheid bij?

Kwaliteitsgerichtheid. Wanneer je kwalitatief goed werk wilt afleveren, moet je op details letten, want juist de aandacht voor details maakt het verschil uit tussen ‘goed’ of ‘uitstekend’.
Helikopterview. Je houdt in een werksituatie overzicht over het geheel en de details van een vraagstuk, taak of project.

Bij welke beroepen heb je deze competentie nodig?

Aandacht voor detail is bij veel beroepen van belang; het bepaalt voor een groot gedeelte de kwaliteit van je werk. Maar er zijn beroepen waar oog voor detail onontbeerlijk is, bijvoorbeeld in functies als:

Hoe ontwikkel je aandacht voor details?

Ga bij jezelf na wanneer je zaken over het hoofd hebt gezien die je eigenlijk wel had moeten zien. Zit er een patroon in? Gebeurt dit vaker in bepaalde omstandigheden, bijvoorbeeld wanneer de werkdruk hoog is of wanneer je snel een beslissing moet nemen?
Vraag jezelf af wat je kunt doen om dit te verbeteren. Misschien ben je te snel afgeleid door allerlei geluiden om je heen: luidruchtige collega's, verschillende ringtones van mobieltjes, de kopieermachine, het koffiezetapparaat of ander lawaai uit de omgeving kan ervoor zorgen dat je niet altijd geconcentreerd kunt werken. Om dit op te lossen, kun je stilte- en concentratieplekken creëren of je kunt met je collega’s stilte-uren afspreken; de eerste twee uur van de dag wordt er op de afdeling alleen overlegd op fluistertoon. Misschien kom je erachter dat je meer iemand bent van de grote lijnen. Om fouten in de toekomst te voorkomen, kun je afspreken dat een collega of een secretaresse je werk intensiever controleert. Is dit niet mogelijk en kunnen jouw fouten veel schade veroorzaken, dan is het wellicht verstandig om een andere functie te zoeken waarin deze competentie minder noodzakelijk is.

Tips

Neem de tijd die nodig is om alle informatie in je op te nemen, ook al sta je onder (tijds)druk.
Concentreer je op je taak; richt al je aandacht op datgene wat je op dat moment aan het doen bent.
Werk efficiënt en gestructureerd. Een zorgvuldige manier van werken zorgt ervoor dat je je meer op details kunt richten.

Oog voor details als kernkwaliteit

Volgens het model van de kernkwaliteiten en kernkwadranten kan aandacht voor details net als elke kwaliteit doorslaan naar een valkuil. Je bent dan te detailgericht en anderen zien dat als een slechte eigenschap. Jouw uitdaging is om dat te voorkomen. Als oog voor details een kernkwaliteit van je is, dan kun je daarbij ook allergieën hebben en je ergeren aan bepaald gedrag van anderen.

Wat is de valkuil van oog voor details?

De een is detailgericht, jij bent detailgerichter. Dat is een kwaliteit. Maar kun je ook té detailgericht zijn? Jazeker.

Je slaat door wanneer je extreem perfectionistisch bent en zelfs op de meest kleine onbenulligheden en pietluttigheden gaat letten. Je hoeft niet bij alles de puntjes op de i te zetten; je moet weten wanneer aandacht voor details belangrijk en noodzakelijk is en wanneer niet. Als je altijd alles tot in de puntjes verzorgd wilt hebben, komt er bijna niets meer uit je handen en dit kan op den duur flinke irritaties bij je collega’s opleveren. Wanneer je collega’s je muggenzifter of mierenneuker gaan noemen, of je verwijten dat je spijkers op laag water zoekt, dan weet je dat je een pas op de plaats moet gaan maken.

Overmatige detailgerichtheid kan verder doorslaan naar:

Buitensporig veel tijd besteden aan taken en deadlines missen, omdat je ervoor wilt zorgen dat elk klein detail perfect is.
Snel gefrustreerd of gestrest raken wanneer dingen niet precies gaan zoals je had gepland of wanneer anderen niet aan jouw hoge eisen voldoen.
Micromanagen en controle willen hebben over elk aspect van een project of taak, waardoor het moeilijk wordt om werk aan anderen te delegeren.
Verstrikt raken in kleine details en het grotere geheel of de algemene doelen uit het oog verliezen.
Moeite hebben om taken te prioriteren en overweldigd raken door de hoeveelheid werk of informatie die aandacht nodig heeft.
Moeite hebben om beslissingen te nemen of actie te ondernemen, omdat je voortdurend alle mogelijke uitkomsten of scenario's wil analyseren en overwegen.
Overdreven kritisch zijn op jezelf en anderen wanneer er fouten of vergissingen worden gemaakt, wat leidt tot een negatieve sfeer.
Moeite hebben met samenwerken met anderen vanwege een sterke wil om dingen op jouw manier of volgens je eigen normen gedaan te krijgen.

Wat zijn jouw uitdagingen of leerdoelen?

Belangrijke leerdoelen om te voorkomen dat detailgerichtheid doorslaat naar een valkuil zijn:

Helikopterview: naast aandacht hebben voor de details, ook de grote lijnen en het grotere geheel overzien.
Conceptueel denken
Delegeren: een taak met de bijbehorende middelen en bevoegdheden overdragen aan een medewerker of collega en hem het werk toevertrouwen.
Samenwerken met collega's aan gezamenlijke doelen en taken.
Analytisch vermogen: hoofdzaken van bijzaken kunnen onderscheiden.

Wat zijn je allergieën?

Als je zeer detailgericht bent, dan kun je je ergeren aan iemand die:

Slordig werk aflevert met fouten en onnauwkeurigheden.
Rommelig en ongeorganiseerd werkt.
Onnauwkeurige of tegenstrijdige informatie geeft.
Een klus niet afmaakt en losse eindjes open laat.
Niet kwaliteitsgericht is.
Vaag of onduidelijk communiceert.
Jouw op- en aanmerkingen of correcties verwerpt of negeert.

Hoe toon je bij een sollicitatie aan dat je aandacht voor details hebt?

‘Een goed oog voor detail’, staat in het rijtje van persoonlijke eigenschappen waar de ideale kandidaat volgende het bedrijf aan moet voldoen. Je kunt in je sollicitatiebrief schrijven dat je dit hebt, maar je verkoopt jezelf beter door deze uitspraak te onderbouwen met een helder en concreet voorbeeld. Een handig hulpmiddel hierbij is de STAR-methode. Een voorbeeld:

Fotograaf: Als bruidsfotograaf heb ik veel aandacht voor details. Tijdens bruidsreportages focus ik niet alleen op belichting en compositie. Ik let er bijvoorbeeld op dat het colbert van de bruidegom aan de achterkant recht hangt en wanneer een bruid een kettinkje draagt, zal ik altijd even kijken of het hangertje netjes in het midden zit.

Word je uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek, besteed dan letterlijk aandacht aan details om een goede eerste indruk te maken. Besteed aandacht aan je uiterlijke verzorging; zorg ervoor dat je geen rouwrandjes onder je nagels hebt, je schoenen gepoetst zijn en dat je kleding draagt die past bij de functie en de cultuur van het bedrijf.

Voorbeelden van competentiegerichte vragen over aandacht voor details tijdens het sollicitatiegesprek:

Kun je een voorbeeld geven waaruit blijkt dat je in je werk langdurig met detailinformatie moest omgaan? Hoe heb je dat aangepakt? Hoe beviel dat?
Waaruit blijkt dat je nauwkeurig kunt werken?

Auteur: Marieke van Oosterhout, met bijdragen van René Pijlman