Competentieprofiel

Een competentieprofiel vormt de basis van een hbo-opleiding. Het is afgeleid van het beroepsprofiel. Voor veel hbo-beroepen hebben commissies van wijze mensen uit de beroepspraktijk een beroepsprofiel geschreven. Daarin staat wat een makelaar, verpleegkundige of leraar moet kunnen als hij met zijn eerste baan begint.

Competentieprofiel als kader voor de opleiding

Vervolgens schrijft weer zo’n commissie van wijze mensen een landelijk competentieprofiel dat als kader dient voor alle instellingen die de opleiding aanbieden die tot dat beroep opleidt. Het doel is dat je bij de bij de bachelor Human Resource Management in Amsterdam ongeveer hetzelfde zou moeten leren als bij dezelfde studie in Eindhoven. Echter, niet elke instelling is even vlot met het aanpassen van de opleiding aan zo'n nieuw competentieprofiel.

Een competentieprofiel heeft meestal de vorm van een tabel met op de horizontale as 'domeinen' in het beroep en op de verticale as de fasen in het werkproces. Elke competentie (combinatie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten) komt dan in een cel terecht.

Een voorbeeld van de bachelor International Business and Languages (IBL):

Domein Fase	Internationale handel	Internationale communicatie	Internationaal relatiemanagement	Interne organisatie
Oriënteren	Onderzoek van ontwikkelingen	Trends in communicatie signaleren
Analyseren	Marketingplanning opstellen	Onderzoek doen bij klanten
Integreren	Exportplan schrijven	Communicatiebeleid opstellen
Evalueren	Beleid evalueren	Reflecteren op effecten

Zoals je ziet is een competentie altijd gebonden aan een context die bestaat uit het domein van het beroep en de fase van het werkproces. Daarom zijn dit beroepsgerichte competenties. Ook is een competentie altijd geformuleerd als een werkwoord met een product. 'Onder' zo’n beroepsgerichte competentie liggen dan de algemene competenties. Je moet een gesprek met een klant tactisch kunnen voeren, goed luisteren, informatie kunnen ordenen, accuraat kunnen verwerken, integer met informatie omgaan, enzovoort.

Een andere vorm van zo’n competentieprofiel kan ook. Bij de bachelor Human Resource Management zie je bijvoorbeeld op de verticale as de taaksituaties (arbeidsvoorwaarden toepassen, formatie plannen en functies beschrijven, voorlichten over vacatures en werven, enzovoort) en op de horizontale as zie je dan de algemene competenties (samenwerken, organiseren, schriftelijk presenteren et cetera). Elke cel uit de tabel vind je terug in het opleidingsprofiel.

De meeste opleidingen kennen een competentieprofiel dat uit een stuk of twintig kerncompetenties bestaat. Een trend is dat de opleidingen in een bepaalde sector steeds meer overlap kennen. Met een economische opleiding word je dan bachelor of economics. Alleen in de afstudeerrichtingen zie je dan specifieke competenties voor de bedrijfseconoom of de commercieel econoom terugkomen.

Diploma halen

Als je alle competenties in het profiel van de bachelor hebt geleerd, krijg je een diploma. Het klinkt heel simpel en dat is het ook. Als je door middel van de opdrachten die je tijdens de opleiding doet kunt laten zien dat je alle taken kunt uitvoeren met gedrag dat bij de eisen van het beroep past  - en ook producten kunt opleveren die aan de eisen voldoen - dan ben je klaar om in een bepaalde functie te starten. Als beginnend medewerker zul je nog de nodige kennis en vaardigheden in de praktijk moeten leren; daarvoor heb je de algemene competentie leervermogen ontwikkeld.

Auteur: Isabelle Langeveld