Stijl kiezen

De belangrijkste taak van leiders is het beïnvloeden van anderen om plannen te realiseren. Soms gaat het om hun eigen plannen, soms om de plannen van een groep. Anderen beïnvloeden kan op verschillende manieren. Er zijn dan ook veel verschillende stijlen van leidinggeven. Die stijlen lopen uiteen van sterk sturend (je houdt dan vooral rekening met je einddoel en minder met de mensen met wie je te maken hebt) tot laissez faire (een 'laat maar waaien'-stijl, waarbij je zo nu en dan losjes bijstuurt).

Wat is de beste stijl?

Wat de beste stijl is, hangt van veel zaken af:

• Wat wil je bereiken, dus wat is je doel?
• Met wie werk je samen, hoe ziet je team er uit? Geef je leiding aan een groep of aan een individu?
• Wat zijn de omstandigheden, bijvoorbeeld: hoeveel tijd heb je of hoe zelfstandig zijn jouw medewerkers? Beschikken ze over de juiste competenties?
• Wat zijn je eigen sterke en zwakke eigenschappen? Kan je bijvoorbeeld goed luisteren en mensen motiveren?
• Wat is je eigen positie, wat mag je wel en niet zelf beslissen?

Er is dus niet één stijl waarmee je altijd succes hebt. Honderden wetenschappers hebben onderzoek gedaan naar stijlen van leidinggeven, persoonlijkheidstrekken van leiders en allerlei verschillende omstandigheden. Uit al dit onderzoek is gebleken dat er bepaalde eigenschappen zijn die een leidinggevende succesvol maken. En ook dat de omstandigheden in sterke mate bepalen wat je het beste kunt doen als leidinggevende. Jij moet als leidinggevende zelf meerdere stijlen kunnen toepassen. Het ene moment moet je een heel deskundig team leiden dat zelfstandig heel ver komt; het volgende moment begeleid je een stagiaire die nog weinig kan en weet.

Welke stijlen zijn er?

Er zijn veel verschillende leiderschapsstijlen. Een paar voorbeelden:

• Ondernemer: je zoekt in de omgeving naar nieuwe mogelijkheden voor je organisatie. Je bent creatief en vindingrijk maar kunt ook een vervolg geven aan ideeën. Denken en doen liggen dicht bij elkaar. Je bent bijvoorbeeld een directeur van een bedrijf met innovatieve producten.
• Brandjesblusser: je bent goed in het oplossen van acute problemen. Of het nu gaat om conflicten tussen mensen of storingen in een machine, je bent daadkrachtig en onderneemt de juiste actie op het juiste moment. Je bent bijvoorbeeld een manager van een administratieve afdeling.
• Onderhandelaar: je brengt verschillende partijen bij elkaar en bent een kei in communiceren. Je weet dat commerciële successen in belangrijke mate worden geboekt door communicatie tussen mensen. Je bent bijvoorbeeld een account manager die zorgt voor een goede relatie tussen jouw klant en de organisatie waar je werkt.
• Monitor: je hebt veel contacten overal in en buiten de organisatie. Je bent goed in het verzamelen en filteren van informatie en speelt deze door aan de juiste mensen. Vaak geef je daarbij ook aan wat er met die informatie moet gebeuren. Je bent bijvoorbeeld een pr-functionaris of communicatiemanager.
• Leider: je stelt, al dan niet in teamverband, plannen op en zorgt er ook voor dat de plannen worden uitgevoerd. Je zorgt ervoor dat medewerkers op het juiste tijdstip de juiste dingen doen. Je begeleidt ze, biedt hulp waar nodig en bekijkt regelmatig hoe de planning verloopt en of er moet worden bijgestuurd.

Wat is een leidinggevende en wat is een manager?

Als leidinggevende ben je verantwoordelijk voor mensen: je stuurt ze aan, je geeft leiding. Leidinggeven bestaat uit een aantal taken: je geeft mensen opdrachten, controleert de resultaten en stuurt bij door bijvoorbeeld de opdrachten aan te passen of de mensen meer ondersteuning te geven.

Als manager ben je in veel gevallen, maar niet altijd, verantwoordelijk voor mensen. Denk aan de manager van een productieafdeling of de hotelmanager. Er zijn ook veel managementfuncties die weinig met leidinggeven te maken hebben. Je managet dan bijvoorbeeld 'klanten' (account manager), een product (product manager) of een project (project manager). Ook een manager moet, net als een leidinggevende, plannen maken, organiseren, controleren en bijsturen.

Wanneer je als leidinggevende verantwoordelijk bent voor medewerkers, heb je speciale verantwoordelijkheden en bevoegdheden:

• aannemen en ontslaan van medewerkers
• beoordelen van medewerkers en zorgen voor salarisaanpassingen
• opleiden en begeleiden van medewerkers, ook wanneer ze ziek zijn
• communiceren met medewerkers, zowel via individuele gesprekken (functioneringsgesprek, beoordelingsgesprek) als groepsgesprekken (werkoverleg, teambesprekingen en vergaderingen met andere afdelingsmanagers).
• rapporteren over medewerkers en hun voortgang, je houdt bij welke taken worden uitgevoerd en wat de kwaliteit van de resultaten is. Ziektegevallen geef je door aan de P&O adviseur, financiële zaken bespreek je met de financieel manager en opleidingsactiviteiten geef je door aan de interne trainer.

Aanbevolen boek

• Een klassiek boek over management en organisatie is Organisatiestructuren van Henri Mintzberg. Deze wereldberoemde Amerikaanse organisatiekundige legt in prettig leesbare vorm uit waarom organisaties eruit zien zoals ze eruit zien. Als je dit boek hebt gelezen, begrijp je de stress en zorgen van managers en doorzie je beter hoe organisaties in elkaar zitten. Mintzberg, H. Organisatiestructuren. Academic Service, Schoonhoven.
  

Aanbevolen websites

• Wanneer je je verder wilt oriënteren op de competenties van het leidinggeven, is dit een goed vertrekpunt.
• Overzicht van bekende managementgoeroes. 

Auteur: Erik Bouwer