Kantoorpolitiek

Roddel en achterklap, zwartmakerij en loopbaansabotage, slijmen en hielenlikken: kantoorpolitiek waar vrijwel iedereen mee te maken heeft. Kantoorpolitiek heeft – vaak terecht – een negatieve klank, maar je kunt kantoorpolitiek ook positief en bewust inzetten om je carrièrekansen te vergroten zonder anderen schade te berokkenen.

“Ik doe niet aan kantoorpolitiek, dat heb ik niet nodig,” zul je regelmatig horen van vrienden en collega’s. Dat is onzin, iedereen praat wel eens over een collega terwijl hij of zij er niet bij is of vraagt aan de secretaresse waarom de directeur vanochtend zo kortaangebonden was.

“Kwaliteit komt vanzelf bovendrijven,” is een andere veelgehoorde maar naïeve uitspraak. Helaas gaat dat vanzelf bovendrijven – als het al gebeurt – zo langzaam dat je kunt wachten tot na je pensioen. Om iets te bereiken moet je het kantoorpolitieke spel in meer of mindere mate meespelen.

Alles is politiek

In iedere organisatie worden politieke spelletjes gespeeld. Ieder mens streeft zijn eigen belang na en is bereid om anderen op z’n minst een beetje te schaden om zijn eigen doelen te bereiken. Kantoorpolitiek is een strijd om schaarse middelen waarbij winst voor de één vaak verlies voor de ander is. Als jij afdelingshoofd wordt, is die kans voor iemand anders verkeken en als jij salarisverhoging krijgt, is de pot voor degene na jou misschien wel leeg.

Voor de beschaafde mensen onder ons is het jammer dat vooral kwaadaardige kantoorpolitiek effectief kan zijn. In economisch moeilijke tijden verliest fatsoen en integriteit het vaak van geniepig gekonkel en achterbakse slijmerigheid. Gelukkig doet lang niet iedereen aan schadelijke vormen van kantoorpolitiek, zoals het verspreiden van kwaadaardige roddels of het inpikken van andermans werk en ideeën. Je zult voor jezelf moeten uitmaken hoe hard je het spel wilt spelen. De onderstaande kantoorpolitieke regels kunnen je helpen om met behoud van integriteit je carrière te bevorderen.

Regel 1 – een gewaarschuwd mens …

Dat jij je netjes en integer opstelt wil helaas niet zeggen dat anderen dat ook doen. Om te overleven op de werkvloer moet je op z’n minst weten wat er speelt en aan welke gevaren je bloot staat. Je kunt je niet verdedigen als je de aanval niet ziet aankomen. Hou je ogen en oren open, probeer de belangen te achterhalen die binnen de organisatie spelen en zorg dat je weet hoe de verhoudingen liggen. Wie heeft ruzie met wie en waarom? Wie houden elkaar de hand boven het hoofd en waarom?

Leer je collega’s en meerderen kennen. Maak (thuis!) notities over de ambities, karaktereigenschappen, sterke en zwakke punten, familie en hobby’s van je collega’s. Iets kleins als de baas zogenaamd spontaan feliciteren met de tweede verjaardag van zijn zoontje kan onverwachts positief uitpakken.

Regel 2 – druk op de juiste knopjes

Gebruik de kennis die je hebt over je collega’s, je leidinggevenden en de verhoudingen binnen de organisatie. Leer de gebruiksaanwijzing van je collega’s kennen om iets gedaan te krijgen. De een is gevoelig voor vleierij, de ander voor rationele argumenten en vaak doet een simpel ‘alsjeblieft’ al wonderen.

Ga voor het promoten van een voorstel of idee op zoek naar ‘natuurlijke’ medestanders. Vraag je af wie belang bij je idee kan hebben en wie juist niet. Stel dat je een plan hebt waarmee je de kosten voor automatisering kunt verminderen. Het lijkt logisch om dit met de directeur automatisering te bespreken, maar die zou het plan wel eens kunnen saboteren. Bij besparingen krijgt hij immers minder budget en dat is niet in zijn belang. Je maakt in dit geval meer kans als de financieel directeur aan jouw kant staat.

Regel 3 – de roddel als informatiebron

Via officiële kanalen kom je lang niet alles te weten. Hoe groter de onduidelijkheid binnen een organisatie, des te afhankelijker je van informele kanalen bent en des te belangrijker kantoorpolitiek is. Probeer zelfs als je niet meeroddelt wel te luisteren naar geluiden uit de wandelgangen. Geloof niet meteen wat je hoort, maar vraag je steeds af wie er belang bij heeft om een bepaald gerucht te verspreiden.

Maak je ook de kunst eigen van het tussen-de-regels-doorlezen. Officiële uitingen en zeker het personeelsblad zijn een bron van informatie als je die maar weet te achterhalen. Bekend is de zinsnede “uit elkaar gegaan door een verschillende visie op het te voeren beleid” dat gewoon “knallende ruzie” betekent. Maar er is meer te vinden: wat betekent het dat project X niet doorgaat? Wat betekent het dat manager Y naar een ander filiaal gaat? Wat betekent het dat afdeling Z een belangrijke klant is kwijtgeraakt? Kortom, ontcijfer de boodschap achter de boodschap.

Regel 4 – voor wat hoort wat

Om verder te komen heb je een netwerk nodig en voor-wat-hoort-wat is de belangrijkste regel in de omgang met je netwerk. Als je altijd maar vraagt en nooit geeft zul je snel uit de gratie vallen. Vraag je af wat je te bieden hebt en onderschat daarbij je eigen macht niet. Jij bent weliswaar afhankelijk van anderen om je werk te kunnen doen, maar anderen zijn dat ook van jou. Werk zorgvuldig aan je imago als betrouwbare partner waarmee het goed zakendoen is en die personal favors altijd terugbetaalt, maar verwacht ook zelf terugbetaald te worden als jij iemand een gunst bewijst.

Aanbevolen websites

• Online cursus kantoorpolitiek - Hoe kun je de gang van zaken in een organisatie langs informele lijnen beïnvloeden en manipuleren? Hoe verzamel je steun, hoe krijg je dingen gedaan en hoe breid je jouw invloed uit? Deze cursus is bedoeld voor de aankomende en startende projectleider, teamleider, manager, adviseur of beleidsmaker in een organisatie van enige omvang. Ook als je al wat ervaring hebt kun je met deze cursus je blik verbreden. Want weten dat kantoorpolitiek bestaat is één ding, maar maak je er al optimaal gebruik van?

Aanbevolen boeken

• Hoe word ik een rat, Joep P.M. Schrijvers, Scriptum. Een bekend boek over kwaadaardige kantoorpolitiek: de kunst van het konkelen en samenzweren. En lees dan ook het boek dat Richard Engelfriet schreef als reactie op het boek van Schrijvers: Hoe vang ik een rat? (Uitgeverij De Vrije Uitgevers).
  

Auteur: Arjen Ligtvoet